Đừng cổ súy lối sống bài trừ Vaccine dưới vỏ bọc “thuận tự nhiên”

Tiêm vaccine không chỉ là quyền lợi cá nhân mà còn là nghĩa vụ xã hội, góp phần bảo vệ cộng đồng khỏi những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tuy nhiên, những năm gần đây, trào lưu sống “thuận tự nhiên” đã dẫn đến các quan điểm bài trừ vaccine, lan truyền thông tin sai lệch, gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng.

Hậu quả nguy hiểm từ quan điểm “thuận tự nhiên”

Xu hướng sống “thuận tự nhiên” xuất hiện như một phong cách sống lành mạnh, khuyến khích con người hòa mình vào thiên nhiên, hạn chế can thiệp hóa chất. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, trào lưu này đã bị biến tướng, dẫn đến những hành vi cực đoan như sinh con tại nhà không đến cơ sở y tế, từ chối điều trị y tế và đặc biệt là bài trừ vaccine.

Phong trào bài trừ vaccine phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn đại dịch COVID-19. Một số người tin rằng vaccine không chỉ không cần thiết mà còn gây hại cho cơ thể. Những thông tin không có căn cứ khoa học về “tác hại của vaccine phòng Covid-19” xuất hiện tràn lan trên mạng xã hội, từ các nguồn không rõ xuất xứ. Cho đến hiện tại, mặc dù lợi ích của vaccine trong việc cứu sống hàng triệu người, giúp đẩy lùi đại dịch là không thể phủ nhận, tuy nhiên nhiều người vẫn lan truyền các thông tin “trái chiều”. Thậm chí, họ còn quy kết vaccine là nguyên nhân của những căn bệnh không liên quan như các loại bệnh theo mùa bùng phát, ca đột quỵ xuất hiện ở nhiều lứa tuổi…

Hiện nay, tư tưởng bài trừ vaccine vẫn tiếp tục lan tràn trong xã hội, mà đối tượng những người theo quan điểm này hướng tới chủ yếu là thai phụ, trẻ em… Cách đây không lâu, một người mẹ trong cộng đồng thuận tự nhiên đã đăng lên mạng “khoe” về con mình. Bà kể từ khi con sinh ra đến nay, nhờ mẹ “sáng suốt” không cho con tiêm một mũi vaccine nào nên con rất khỏe mạnh, đề kháng tốt, ít ốm vặt. Người phụ nữ này cũng quy kết vaccine chính là “cú lừa” của ngành y tế, góp phần hủy hoại cả một thế hệ. Mặc dù luận điểm này hết sức phi lý, phiến diện và phản khoa học, nhưng nhận được sự đồng tình của một bộ phận lớn phụ huynh. Một số người còn dẫn chứng trường hợp hiếm hoi biến chứng sau tiêm và quy kết thành “hậu quả gặp phải khi tiêm chủng”.

Hội bài trừ vaccine cho rằng, vaccine gây hại cho cơ thể, làm giảm khả năng miễn dịch tự nhiên, thậm chí đổ lỗi cho vaccine là nguyên nhân gây ra các bệnh không liên quan như tự kỷ, vô sinh hay nhiều bệnh khác. Thuyết âm mưu này lan tràn rộng rãi trên mạng xã hội, được ủng hộ mạnh mẽ của nhiều tầng lớp, trong đó có cả những người thuộc tầng lớp trí thức, người có sức ảnh hưởng… lôi kéo một bộ phận không nhỏ người dân ngần ngại hoặc từ chối tiêm vaccine.

Ông Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, cho biết, mỗi khi xảy ra trường hợp tai biến, dù nguyên nhân không đến từ vaccine, thì trào lưu bài trừ vaccine lại nổi lên. Nhưng nếu chứng kiến trẻ em nằm bất động vì bệnh dịch, do cha mẹ quên hoặc chủ quan không tiêm chủng cho con, mới thấy hậu quả khủng khiếp thế nào.

Tại Việt Nam vài năm gần đây, những trường hợp tái bùng phát bệnh dịch từng được kiểm soát như sởi, bạch hầu, ho gà hay viêm gan B… là những cảnh báo rõ ràng nhất. Ở các quốc gia phương Tây, tình trạng tương tự cũng diễn ra. Những căn bệnh như viêm não, thủy đậu hay sởi từng cướp đi sinh mạng hàng nghìn trẻ em, hoặc để lại di chứng nặng nề chỉ vì phụ huynh từ chối tiêm chủng cho con.

Các chuyên gia y tế cảnh báo, xu hướng bài trừ vaccine đang tiềm ẩn nguy cơ bùng phát của các dịch bệnh trong quá khứ. Trong đó, trẻ sơ sinh, người già và những người có hệ miễn dịch yếu là đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Tiêm Vaccine là nghĩa vụ của toàn xã hội

Vaccine là một trong những thành tựu khoa học vĩ đại nhất của loài người, giúp cứu sống hàng triệu người trên thế giới. Nhiều luận chứng có nguồn gốc, dựa trên nghiên cứu lâm sàng được các nhà khoa học đưa ra để chứng minh sự phi lý của quan điểm bài trừ vaccine.

Nghiên cứu chỉ ra rằng, 85-95% người được tiêm vaccine sẽ có hệ miễn dịch chủ động đặc hiệu, giúp cơ thể chống lại các bệnh truyền nhiễm như sởi, cúm, bạch hầu, ho gà và nhiều bệnh dịch nguy hiểm khác. Điều này không chỉ bảo vệ bản thân mà còn đóng góp và việc bảo vệ sức khoẻ cộng đồng, hạn chế sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêm chủng giúp cứu sống từ 3,5 – 5 triệu người mỗi năm khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như bạch hầu, ho gà, sởi hay cúm. Số ca mắc bệnh bại liệt giảm từ trên 300.000 ca/ năm giai đoạn những năm 1980 xuống còn 358 ca năm 2014.

Trong hơn 50 năm, vaccine đã cứu sống gần 94 triệu người mắc bệnh sởi. Đặc biệt, nhờ tiêm chủng, hơn 20 triệu người trên thế giới đến nay có thể đi lại bình thường, thay vì phải sống với di chứng bại liệt suốt đời.

Tại Việt Nam, chương trình tiêm chủng mở rộng đã đạt được những thành tựu đáng kể. Nhờ vaccine, các bệnh như bại liệt, uốn ván sơ sinh và sởi gần như được kiểm soát hoàn toàn. Trong đó, năm 2000 Việt Nam đã dứt điểm căn bệnh bại liệt, năm 2005 hoàn thành mục tiêu loại trừ uốn ván sơ sinh. Đặc biệt, từ năm 1984 đến năm 2010, tỷ lệ mắc bạch hầu giảm 585 lần, ho gà giảm 937 lần, uốn ván sơ sinh giảm 59 lần và sởi giảm 573 lần.

Theo chuyên gia y tế, trẻ em là đối tượng cần được tiêm chủng với nhiều lý do: trẻ dưới 5 tuổi hệ thống miễn dịch chưa hoàn thiện; thường tiếp xúc với nhiều nguồn bệnh không chọn lọc; một số bệnh lý có khuynh hướng gia tăng, đồng thời khả năng của y học vẫn còn hạn chế đối với một số bệnh, cần đến sự phòng ngừa của vaccine.

Phản ứng sau tiêm và những hiểu lầm phổ biến

Theo Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, việc người dân ngần ngại về “mặt trái” của vaccine là hoàn toàn có thể hiểu được. Tất cả các loại vaccine đều được kiểm định kỹ càng, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn và hiệu lực trước khi đưa vào sử dụng. Nhưng giống như mọi loại thuốc, không có vaccine nào là an toàn tuyệt đối, vì bản chất của tiêm chủng là đưa một lượng kháng nguyên lạ vào cơ thể để kích phát khả năng miễn dịch, bài trừ bệnh của cơ thể.

Phản ưng sau tiêm của mỗi cá nhân là khác nhau. Phần lớn các phản ứng chỉ là nhẹ như sưng, đau tại chỗ tiêm hoặc sốt nhẹ, và các triệu chứng này thường tự khỏi sau 24 giờ. Tuy nhiên, một số trường hợp hiếm hoi có thể gặp phản ứng nghiêm trọng như sốt cao, co giật, quấy khóc kéo dài, tím tái, hoặc thậm chí sốc phản vệ dẫn đến tử vong. Điều này giải thích vì sao cùng một lô vaccine, thậm chí cùng một lọ, trẻ có thể xuất hiện phản ứng nghiêm trọng hơn các bạn khác. Các phản ứng này thường do cơ địa mỗi người, không phải do chất lượng vaccine hay “tác hại” của vaccine như nhiều người lầm tưởng. Tuy nhiên, xét trên tổng thể, hiệu quả phòng ngừa bệnh dịch của vaccine là không thể phủ định. Tiêm ngừa vaccine là cần thiết để bảo vệ sức khỏe trẻ em, người lớn và những người có nguy cơ cao trong xã hội.

Không chỉ là quyền lợi cá nhân, việc tiêm vaccine còn là trách nhiệm xã hội. Khi một người được bảo vệ nhờ vaccine, họ cũng gián tiếp bảo vệ những người xung quanh – đặc biệt là các đối tượng dễ bị tổn thương. Trong bối cảnh thế giới đối mặt với nhiều bệnh truyền nhiễm mới, việc lan truyền các quan điểm sai lệch như bài trừ vaccine chỉ làm suy yếu nỗ lực phòng chống dịch bệnh.

Xã hội cần nâng cao nhận thức về vai trò của vaccine, tôn trọng những thành tựu y học và lan truyền thông tin đúng đắn. Đầu tư cho sức khỏe cá nhân và cộng đồng bằng việc tiêm vaccine đầy đủ không chỉ là sự bảo vệ cho hôm nay mà còn là nền tảng cho tương lai. Lối sống thuận tự nhiên có thể tích cực nếu áp dụng đúng cách, như duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện và nghỉ ngơi hợp lý. Tuy nhiên, việc bài trừ vaccine lại là một biến tướng nguy hiểm, cần được nhận diện và loại bỏ. 

Hãy hành động ngay, để những dịch bệnh trong quá khứ mãi là câu chuyện của lịch sử, không phải là thực tại chúng ta phải đối mặt.