Giới trẻ và làn sóng tìm hiểu lịch sử: Cẩn trọng trước thông tin sai lệch

Gần đây, việc tìm hiểu về lịch sử và văn hóa truyền thống của giới trẻ Việt Nam đang trở thành một trào lưu xã hội rộng rãi, thu hút sự tham gia của hàng chục ngàn người. Tuy nhiên, ngoài những kênh thông tin chính thống hữu ích, không ít những thông tin sai lệch vẫn tiếp tục lan truyền thiếu kiểm chứng gây nhầm lẫn trên các nền tảng mạng xã hội.

Vào đầu năm 2025, UBND huyện Ninh Giang (tỉnh Hải Dương) đã có văn bản đề nghị các cơ quan chức năng như Công an tỉnh và Sở Thông tin và Truyền thông xử lý nghiêm một tài khoản mạng xã hội tên ĐHD vì đăng tải thông tin không chính xác về di tích quốc gia đền Tranh. Điều này đã gây hiểu nhầm về các di tích lịch sử trên địa bàn huyện.

Theo thông tin, UBND huyện Ninh Giang phát hiện hình ảnh và thông tin trong video được đăng tải không chính xác. Cụ thể, những hình ảnh về cơ sở thờ tự trong clip không phải đền Tranh mà là một công trình xây dựng trái phép, không có giá trị di tích và không thuộc danh mục bảo vệ di tích quốc gia của tỉnh Hải Dương. Đây chỉ là một ví dụ trong hàng loạt các thông tin sai lệch lan truyền trên mạng xã hội.

Theo báo cáo của NewsGuard, một số nền tảng mạng xã hội như TikTok đang trở thành nơi phổ biến thông tin sai lệch, đặc biệt là những video chứa các tuyên bố không chính xác gây hiểu nhầm cho người xem. Cụ thể, gần 20% video được đề xuất trên nền tảng này có nội dung sai lệch. Điều này càng trở nên nghiêm trọng khi các video này thu hút hàng triệu lượt xem, chủ yếu là giới trẻ.

Với sự phát triển mạnh mẽ của các mạng xã hội như Facebook, Instagram và YouTube, việc các nền tảng này định hướng thông tin cho người dùng, đặc biệt là giới trẻ cần phải được kiểm soát chặt chẽ hơn. Để tránh những hiểu lầm và lan tỏa thông tin sai lệch, việc kiểm duyệt thông tin lịch sử trên các nền tảng mạng xã hội là vô cùng quan trọng.

Trong vài năm qua, giới trẻ Việt Nam đã có sự quan tâm đặc biệt đến lịch sử và văn hóa truyền thống của dân tộc. Trên các nền tảng như YouTube, Facebook và Zalo không khó để bắt gặp các kênh video lịch sử với hàng triệu lượt xem, chủ yếu là từ đối tượng khán giả trẻ.

Những kênh này không chỉ cung cấp thông tin về lịch sử, văn hóa Việt Nam, mà còn thể hiện góc nhìn phong phú và đa dạng của người trẻ. Từ lịch sử phong kiến đến các cuộc chiến tranh chống xâm lược, thậm chí là cuộc sống hằng ngày của người dân Việt Nam cách đây vài thế kỷ. Những câu chuyện lịch sử này đã được thể hiện sinh động qua hình ảnh, phim tư liệu, đồ họa thông tin và thậm chí là phim hoạt hình.

Sự quan tâm của giới trẻ đối với các di tích lịch sử, bảo tàng và các bộ trang phục truyền thống cũng ngày càng gia tăng. Nhiều bạn trẻ đã phục dựng lại cổ phục Việt Nam, đa dạng về mẫu mã và màu sắc và thường xuyên mặc trong các dịp lễ quan trọng như đám cưới, lễ tết hay tốt nghiệp.

Tiến sĩ Phạm Kim Anh, một chuyên gia về lịch sử, nhận định: “Một bộ phận giới trẻ có xu hướng yêu thích tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của Việt Nam, tạo dựng lại những giá trị văn hóa truyền thống bằng hình ảnh qua cách thể hiện như trang phục, dựng phim lịch sử… cho thấy đó là một dấu hiệu tích cực, đáng trân trọng và cần khuyến khích. Từ đó, họ sẽ lan tỏa những giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống, kết nối quá khứ với hiện tại, lưu giữ được bản sắc văn hóa độc đáo của Việt Nam”.

Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh rằng, việc chia sẻ những hình ảnh và nội dung liên quan đến lịch sử lên mạng xã hội cần phải thận trọng. Không nên chỉ tập trung vào việc gây sự chú ý bằng cách giật tít hay “câu like” mà phải bảo đảm tính chính xác, khách quan của thông tin. Trước khi làm truyền thông về lịch sử, giới trẻ cần nghiên cứu kỹ lưỡng về nội dung, bối cảnh và cách thức thể hiện sao cho phù hợp, sinh động mà vẫn đảm bảo tính xác thực. Khi đó, những tác phẩm về lịch sử và văn hóa sẽ mang lại ý nghĩa sâu sắc giúp truyền tải được giá trị của di sản văn hóa đến với mọi người.

Trong bối cảnh hiện nay, một số kênh không chính thống vẫn chỉ chú trọng vào việc gây sốc, thiếu sự đầu tư chất lượng cho nội dung. Điều này cần được cải thiện để tránh việc lịch sử bị hiểu sai và lan truyền thông tin không chính xác.

Việc giới trẻ tìm hiểu và yêu thích lịch sử, văn hóa truyền thống của dân tộc là một tín hiệu đáng mừng, thể hiện sự quan tâm và trân trọng đối với những giá trị cốt lõi của dân tộc. Tuy nhiên, để bảo đảm tính chính xác và giá trị của những tác phẩm lịch sử, văn hóa giới trẻ cần phải có trách nhiệm hơn khi chia sẻ thông tin lên các nền tảng mạng xã hội. Việc nghiên cứu kỹ lưỡng và kiểm duyệt thông tin trước khi đăng tải là điều cần thiết để bảo vệ bản sắc văn hóa và lịch sử của Việt Nam.