Người dân vùng cao Tuyên Quang thay đổi cuộc sống nhờ YouTube

Tại vùng cao Tuyên Quang, ngày càng nhiều người dân tận dụng nền tảng YouTube để ghi lại đời sống thường nhật, phong tục tập quán và cảnh sắc quê hương. Không chỉ giúp cải thiện thu nhập, công việc này còn góp phần quảng bá văn hóa địa phương đến đông đảo khán giả trong và ngoài nước. 

Sau khi thống nhất kịch bản vào lúc 9h sáng, Trúc Thị Mụi và chồng Hà Tòn Chài, một cặp vợ chồng 31 tuổi sống ở bản Khau Cau, xã Phúc Yên, huyện Lâm Bình mang theo “dụng cụ” và ra đồng quay phim. Họ là chủ kênh YouTube với hơn 108.000 người theo dõi. Trong tập phim hôm nay, họ sẽ ghi lại quá trình bắt cua trong khe suối để mang ra chợ phiên, lên rừng hái rau củ và nấu cơm trưa.

Khi tiếng đếm “3, 2, 1…” vang lên, vợ chồng Mụi như hòa mình vào không gian tĩnh lặng của núi rừng. Họ lắng nghe tiếng chim, tiếng suối. Cảnh quay không chỉ ghi lại từng thao tác bắt cua, rửa cua mà còn tái hiện chân thực nhịp sống giản dị, gắn bó với thiên nhiên của người dân nơi đây.

Cảnh quay tiếp theo diễn ra tại căn lán nhỏ trên đồi. Trong khi Mụi lo nhóm lửa nấu cơm, chồng và người quay phim lại tỏa vào rừng để tìm hái rau dại và đào củ. Khi tập phim dài hơn 40 phút kết thúc cũng là lúc cả ê-kíp cùng nhau thưởng thức bữa cơm trưa đạm bạc. “Nhìn thì nhanh vậy thôi, chứ mỗi video bọn mình phải mất đến ba ngày trời để lên ý tưởng, quay rồi dựng” Mụi chia sẻ.

Trước khi trở thành YouTuber, vợ chồng Mụi từng là công nhân ở Bắc Ninh. Mỗi tháng, họ kiếm được 9-10 triệu đồng/người. So với làm ruộng ở quê, mức lương này cao hơn hẳn. Thế nhưng, sau khi trừ tiền thuê nhà, ăn uống, và gửi về quê nuôi hai con ăn học, thuê người cày ruộng, thì chẳng còn lại là bao. Bao nhiêu năm làm công nhân, vợ chồng Mụi vẫn không có khoản dư nào. 

Đầu năm 2022, chứng kiến nhiều người trong bản Khau Cau đổi đời nhờ làm YouTube, vợ chồng Mụi quyết định nghỉ việc để theo đuổi con đường này.

Họ lên rừng dựng lán, chọn sông suối, đồi nương làm bối cảnh, ghi lại chân thực cuộc sống miền sơn cước. Với nội dung sinh tồn, họ phải vào rừng sâu, săn bắt, hái lượm, thậm chí ngủ qua đêm trên cây. Khi quay các tập dựng nhà, lán trại, cả hai tự tay thực hiện từng công đoạn từ đốn cây, vót nhọn, đào móng đến đóng cọc. Để thu hút người xem, họ đầu tư góc máy đa dạng, linh hoạt, có những video mất từ vài ngày đến vài tháng để hoàn thành. Như khi đi săn lợn rừng – một thử thách đầy nguy hiểm – Mụi vẫn kiên trì đặt nhiều góc quay để tạo nên những thước phim chân thực, kịch tính nhất.

Video của vợ chồng Mụi hướng đến khán giả quốc tế, những người tò mò về cuộc sống vùng cao Việt Nam. Chính vì vậy, các video của họ có lượt xem rất cao, đồng nghĩa với việc giá tiền quảng cáo cũng tăng lên gấp bội. Để thu hút người xem, vợ chồng Mụi đã học cách viết tiêu đề bằng tiếng Anh. Sau hai năm miệt mài sản xuất video với chiếc smartphone duy nhất, kênh YouTube Hà Tòn Chài đã đăng tải hơn 400 video, mang về thu nhập hàng chục triệu đồng mỗi tháng cho cặp vợ chồng trẻ. Gia đình Mụi là một trong số hàng trăm hộ gia đình tại xã Phúc Yên, huyện Lâm Bình đã chuyển hướng sang làm YouTuber.

Bà Mụ Thị Vệ, Phó Chủ tịch UBND xã Phúc Yên cho biết, xã có 6 thôn với 300 hộ gia đình, chủ yếu là dân tộc Dao và Tày, với tổng cộng 6.000 nhân khẩu. Trước đây, người dân chủ yếu làm nông hoặc đi làm công nhân tại các tỉnh khác. Từ năm 2018 đến nay, phong trào làm YouTube tại địa phương phát triển mạnh mẽ khi hầu như mỗi hộ gia đình đều sở hữu một kênh riêng. Đặc biệt, hai bản Khau Cau và Nà Khậu trở thành “điểm nóng” của các YouTuber với 6-7 hộ gia đình có thu nhập lên tới vài trăm triệu đồng mỗi tháng.

Mô hình làm YouTube ở Phúc Yên đã cho thấy những hiệu quả tích cực và đang ngày càng lan tỏa rộng rãi. Nhiều hộ gia đình đã học hỏi và áp dụng thành công mô hình này, giúp cải thiện đời sống kinh tế và góp phần vào sự phát triển chung của xã hội. Sự thành công của người dân Phúc Yên không chỉ là niềm tự hào của địa phương mà còn là nguồn cảm hứng cho nhiều người dân trên cả nước.

YouTube không chỉ là kênh giải trí mà còn trở thành cầu nối giúp bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống. Tại Phúc Yên, người dân tận dụng nền tảng này để giới thiệu phong tục, lễ hội, trang phục đặc trưng của quê hương đến khán giả trong và ngoài nước, góp phần quảng bá bản sắc địa phương rộng rãi hơn.

Người dân Lâm Bình đang khai thác rất nhiều khía cạnh khác nhau của cuộc sống để tạo ra những video YouTube độc đáo và hấp dẫn. Không chỉ riêng Phúc Yên mà người dân ở các xã Xuân Lập, Hồng Quang, Minh Quang, Thượng Lâm và thị trấn Lăng Can cũng rất nhiệt tình tham gia làm YouTube với những nội dung phong phú và đa dạng. Từ những khoảnh khắc sinh hoạt hàng ngày cho đến các giá trị văn hóa truyền thống, tất cả đều được tái hiện một cách chân thực và sống động.

Đại diện Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Lâm Bình cho biết, chính quyền địa phương luôn quan tâm và tạo điều kiện để phong trào làm YouTube phát triển lành mạnh. Bên cạnh việc khuyến khích người dân tận dụng YouTube để tăng thu nhập và quảng bá văn hóa, chính quyền cũng tăng cường công tác quản lý, kiểm tra để kịp thời ngăn chặn những nội dung không phù hợp, vi phạm thuần phong mỹ tục. Nhờ đó, phần lớn các kênh YouTube đều hoạt động đúng hướng, góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Với niềm đam mê khám phá thiên nhiên và chia sẻ những trải nghiệm, Công Hào, 31 tuổi, ở thị trấn Lăng Can đã bắt đầu xây dựng kênh YouTube về chủ đề “camping” (cắm trại) trên rừng từ năm 2018. Thời điểm đó, cả huyện Lâm Bình chỉ có hơn chục người làm YouTube, nhưng anh vẫn kiên trì theo đuổi con đường mình đã chọn.

Những ngày đầu bước chân vào con đường làm YouTuber, Hào gặp không ít khó khăn. Do chưa nắm rõ các quy tắc cộng đồng của YouTube, một số video của anh đã bị phạt, thậm chí gỡ bỏ. Thiếu kinh nghiệm và định hướng, chàng trai 31 tuổi đành gác lại kênh YouTube với hơn 60.000 người theo dõi sau bốn tháng hoạt động và chuyển sang một hướng đi khác.

Đến năm 2023, khi phong trào làm YouTube bùng nổ tại địa phương, Hào quyết định làm lại từ đầu. Anh tập trung xây dựng các nội dung về cuộc sống thường ngày, làm trang trại và những video mang tính sinh tồn. Để xây dựng kênh một cách chuyên nghiệp, Hào đã hợp tác cùng một số gia đình trong bản để sản xuất video. Chi phí đầu tư ban đầu cho một kênh cũng không hề nhỏ, khoảng 100 triệu đồng cho máy quay phim và máy tính.

Cuộc sống của Lý Thị Tâm ở thị trấn Lăng Can cũng “phất lên” nhờ làm YouTube. Người phụ nữ 27 tuổi từng thử mở kênh riêng nhưng sớm từ bỏ bởi không biết cách làm. Để mưu sinh, cô và chồng gửi con ở nhà để xuống Bắc Giang làm công nhân. Một năm trước, vợ chồng Tâm bắt đầu hợp tác cùng Hào để xây dựng kênh YouTube về cuộc sống trên núi rừng. Công việc này mang lại cho họ thu nhập mỗi người hơn chục triệu đồng mỗi tháng, giúp gia đình có một khoản tích lũy đáng kể.

Theo lời Tâm, thay vì làm việc ở công ty với mức lương thấp và không có thời gian ở bên gia đình, công việc làm YouTube này đã giúp vợ chồng cô ổn định cuộc sống, không còn phải lo lắng về cơm ăn từng bữa. Chính vì vậy, cả hai mong muốn sẽ gắn bó và phát triển với công việc này trong lâu dài.