Theo kết luận được công bố, TTCP đã tiến hành thanh tra tại 9 dự án liên quan đến việc chuyển đổi mục đích SDĐ của các doanh nghiệp tại ba địa phương lớn là Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Bình Dương. Trong số này, 5 khu đất được chuyển từ đất sản xuất sang xây dựng nhà ở, trung tâm thương mại, văn phòng, trong khi 4 khu đất khác được thu hồi và giao đất theo hình thức có thu tiền sử dụng đất. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, các cơ quan chức năng và doanh nghiệp liên quan đã để xảy ra nhiều sai phạm và thiếu sót nghiêm trọng.

Sai phạm tại dự án Pháp Vân, Hà Nội

Một trong những sai phạm điển hình được TTCP nêu ra là dự án trên khu đất rộng 14.300m2 tại đường Pháp Vân (phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, Hà Nội). Theo kết luận thanh tra, Tổng công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam đã thành lập Công ty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông vào năm 2017, với 100% vốn góp từ giá trị thương mại và quyền sử dụng khu đất thuê trả tiền hàng năm. Tuy nhiên, hành vi này vi phạm quy định của Luật Đất đai năm 2013.

Do đó, UBND TP Hà Nội đã quyết định thu hồi khu đất này và giao lại cho Công ty Phương Đông thuê để làm trụ sở văn phòng làm việc. Tuy nhiên, thay vì sử dụng đất đúng với mục đích được giao, Công ty Phương Đông đã chuyển mục đích sử dụng khu đất 14.300m2 này để xây dựng tổ hợp nhà ở, văn phòng, thương mại và dịch vụ.

Một phần trong khu đất, diện tích 2.503m2, không thuộc loại đất ở, nhưng UBND TP Hà Nội vẫn quyết định giao đất có thu tiền sử dụng đất, không tuân thủ đúng các quy định của Luật Đất đai. UBND TP cũng đã ban hành các quyết định không thống nhất về hình thức giao đất, cho thuê đất, và xác định tiền sử dụng đất từ năm 2018 đến 2020, dẫn đến sự chênh lệch lớn trong giá trị đất.

Đáng chú ý, Công ty Phương Đông đã tiến hành bán 312 căn hộ trên khu đất này theo hình thức sở hữu lâu dài, trong khi đơn giá thuê đất trả tiền một lần chỉ là 12,03 triệu đồng/m2, so với giá bán căn hộ tương đương tại các tòa nhà trong dự án khác có thu tiền sử dụng đất lên đến 67,68 triệu đồng/m2. Sự chênh lệch này tạo ra lợi thế tài chính lớn cho doanh nghiệp, gây thiệt hại cho người mua nhà.

Những sai phạm khác tại Hà Nội

Ngoài dự án Pháp Vân, TTCP còn chỉ ra các sai phạm tại nhiều khu đất khác ở Hà Nội. Tại khu đất rộng 2.291m2 tại số 120 Hoàng Quốc Việt, UBND TP Hà Nội đã phê duyệt tiền chuyển đổi mục đích sử dụng đất không đúng phương án cổ phần hóa của Tổng công ty Thép Việt Nam, dẫn đến việc nộp ngân sách nhà nước thiếu 57,5 tỷ đồng. Dự án này đã bị đình trệ từ năm 2012 đến nay, gây ra tình trạng lấn chiếm đất đai, nhưng vẫn chưa được các cơ quan chức năng xử lý triệt để.

Tại khu đất 6.300m2 ở ngõ 622 Minh Khai, UBND TP Hà Nội đã phê duyệt cho Công ty CP Xuất nhập khẩu Lương thực – Thực phẩm Hà Nội chuyển mục đích sử dụng đất để xây dựng khu thương mại, dịch vụ và chung cư cao tầng. Tuy nhiên, giá đất được phê duyệt năm 2018 không phù hợp với quy định, dẫn đến việc xác định tiền thuê đất hàng năm không chính xác.

Cũng trong danh sách các sai phạm tại Hà Nội, dự án tại khu đất 23.380m2 số 275 Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân, đã bị thu hồi từ một cơ sở sản xuất, sau đó giao lại cho Công ty CP Thương mại Hưng Việt để thực hiện dự án nhà ở. Tuy nhiên, việc này không tuân thủ quy định về bồi thường, giải phóng mặt bằng và đấu giá quyền sử dụng đất. Bên cạnh đó, UBND TP Hà Nội đã vi phạm khi giao 3.557m2 đất thuộc quỹ đất 20% của TP theo hình thức có thu tiền sử dụng đất để bán cho cán bộ, công chức Sở Tài nguyên và Môi trường, vi phạm quy định của Luật Đất đai.

Trách nhiệm của các cơ quan liên quan

Kết luận của TTCP chỉ rõ, các sai phạm nêu trên không chỉ thuộc về các doanh nghiệp mà còn liên quan đến trách nhiệm quản lý của UBND TP Hà Nội, các sở, ngành liên quan như Sở Tài chính, Sở Tài nguyên và Môi trường, Hội đồng Thẩm định giá đất TP và Tổng công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam.

TTCP cũng đề nghị Bộ Công an vào cuộc điều tra những vi phạm liên quan đến dự án Pháp Vân và các khu đất khác tại Hà Nội để xác minh và xử lý theo đúng quy định của pháp luật.

Các sai phạm tại TP Hồ Chí Minh và Bình Dương

Bên cạnh các dự án tại Hà Nội, TTCP cũng phát hiện nhiều sai phạm tại TP Hồ Chí Minh và Bình Dương. Các sai phạm này chủ yếu liên quan đến việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, thu hồi đất không đúng quy định và xác định giá trị sử dụng đất không chính xác.

Trong bối cảnh hiện nay, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất tại các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp cổ phần hóa cần được thực hiện minh bạch và tuân thủ đúng pháp luật để đảm bảo quyền lợi của Nhà nước và người dân. TTCP đã đề xuất nhiều biện pháp khắc phục và xử lý những vi phạm nêu trên, đồng thời yêu cầu các cơ quan chức năng vào cuộc để đảm bảo tính công bằng, minh bạch trong việc quản lý, sử dụng đất đai.