Văn hóa pháp luật - Nền tảng cốt lõi xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện

Mác – Lênin đã từng chỉ rõ mối quan hệ mật thiết giữa văn hóa và pháp luật, hai yếu tố cùng thuộc về kiến trúc thượng tầng xã hội. Thực tế, pháp luật không chỉ đơn thuần là những quy định cứng nhắc mà còn là một biểu hiện sâu sắc của văn hóa một dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định, pháp luật chính là một bộ phận của văn hóa.

Điều này có nghĩa, khi xây dựng hệ thống pháp luật, chúng ta cần dựa trên những kinh nghiệm, ứng xử truyền thống của cộng đồng. Ngược lại, để pháp luật thực sự đi vào đời sống, người dân cần xem việc tuân thủ pháp luật như một hành vi văn hóa. Nói cách khác, văn hóa là nền tảng để hình thành pháp luật, còn pháp luật lại góp phần định hình văn hóa. Vậy nên văn hóa pháp luật là thứ không thể tách rời.

Văn hóa không chỉ là một di sản quý báu mà còn là một động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển của pháp luật. Nhiều quy định pháp luật ban đầu xuất phát từ những tập quán, phong tục đã có từ lâu đời trong cộng đồng. Các giá trị đạo đức truyền thống như công bằng, chính nghĩa, nhân ái thường được phản ánh trong hệ thống pháp luật. Bên cạnh đó, văn hóa còn định hình ý thức tuân thủ pháp luật của người dân. Khi một xã hội có nền tảng văn hóa vững mạnh, người dân sẽ tự giác tuân thủ pháp luật, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, pháp quyền.

Văn hóa, vốn là một di sản quý báu của dân tộc, đôi khi lại trở thành rào cản trong việc thực thi pháp luật. Quan niệm “uống nước nhớ nguồn” hay “tôn ti trật tự” dù mang ý nghĩa tốt đẹp nhưng nếu được áp dụng một cách thái quá, có thể dẫn đến việc dung túng cho hành vi sai trái. Bên cạnh đó, những tín ngưỡng, tập tục lạc hậu cũng gây khó khăn cho việc phổ biến pháp luật, khiến người dân khó chấp nhận những quy định mới.