Hồ Gươm. Ảnh: G.H
Hà Nội dự kiến mở rộng không gian công cộng Hồ Gươm nhằm giảm quá tải do hàng trăm sự kiện mỗi năm, trong đó có kế hoạch phá bỏ tòa nhà “Hàm cá mập” để tạo thêm diện tích phục vụ cộng đồng.
Thành phố Hà Nội đang tiến hành nghiên cứu quy hoạch mở rộng không gian công cộng khu vực Hồ Gươm, quận Hoàn Kiếm. Thành phố đã tán thành việc lập đồ án thiết kế đô thị riêng cho khu vực Bắc Hồ Gươm và Nam Phố Cổ, trọng tâm là quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục. Đặc biệt, kế hoạch bao gồm việc phá bỏ tòa nhà “Hàm cá mập” và xây dựng không gian ngầm tại quảng trường hiện có cùng không gian mở rộng sau khi tháo dỡ tòa nhà.
Chính quyền Hà Nội cũng đang nghiên cứu quy hoạch và cải tạo không gian khu vực phía Đông Hồ Gươm với mục tiêu tăng cường không gian công cộng phục vụ cộng đồng Thủ đô. Phạm vi nghiên cứu bao gồm đoạn phố Đinh Tiên Hoàng kéo dài từ phố Trần Nguyên Hãn đến trụ sở Sở Văn hóa và Thể thao trên phố Hàng Dầu. Khu vực này hiện có khoảng 10 trụ sở cơ quan, doanh nghiệp và hơn 40 hộ dân sinh sống.
Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc Nguyễn Trọng Kỳ Anh cho biết, việc triển khai hai dự án mở rộng không gian công cộng Hồ Gươm là bước cụ thể hóa các quy hoạch đã được phê duyệt nhằm đáp ứng nhu cầu tổ chức sự kiện và phục vụ cộng đồng. Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045 tầm nhìn đến năm 2065 (dự kiến phê duyệt vào cuối năm 2024) xác định định hướng phát triển khu vực Hồ Gươm, với mục tiêu bảo tồn, cải tạo, chỉnh trang và tổ chức lại không gian theo hướng tạo nhiều không gian công cộng.
Trước đó, vào tháng 3/2021, thành phố đã phê duyệt quy hoạch phân khu H1B tỷ lệ 1/2.000 bao gồm khu vực Hồ Gươm và các phường Hàng Gai, Hàng Bạc, Hàng Trống, Lý Thái Tổ, Tràng Tiền, Phan Chu Trinh. Quy hoạch này đã xác định đoạn từ tòa nhà “Hàm cá mập” đến trụ sở Ủy ban Nhân dân (UBND) thành phố là các ô phố có tính chất công cộng, văn hóa, phục vụ cộng đồng.
Về quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, từ năm 2013 Sở Quy hoạch Kiến trúc phối hợp cùng quận Hoàn Kiếm đã tổ chức cuộc thi cải tạo khu vực này. Kể từ đó, tòa nhà “Hàm cá mập” đã được xem xét trong kế hoạch mở rộng không gian quảng trường.
Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm, ông Phạm Tuấn Long cho biết, Hoàn Kiếm là khu vực trung tâm của nội đô lịch sử với Hồ Gươm và đền Ngọc Sơn – di tích quốc gia đặc biệt. Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục đóng vai trò kết nối giữa Hồ Gươm và khu phố cổ. Chính vì vậy, sau khi thành phố công bố quy hoạch phân khu H1B, quận đã tiến hành nghiên cứu và chỉnh trang tuyến phố cũng như thiết kế lại quảng trường này.
Về khu vực phía Đông Hồ Gươm, phạm vi nghiên cứu bao gồm: phía Nam giáp phố Trần Nguyên Hãn, phía Đông giáp phố Lý Thái Tổ, phía Tây giáp phố Đinh Tiên Hoàng và phía Bắc giáp khu vực phố Lò Sũ. Tổng diện tích khu vực nghiên cứu khoảng 20.000m2.
Trong quy hoạch xây dựng đường sắt đô thị đi qua khu vực ga ngầm C9 của tuyến đường sắt đô thị số 2 Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo nằm trước trụ sở Tổng công ty Điện lực Hà Nội cũng yêu cầu phải giải phóng mặt bằng. Vì vậy, quận Hoàn Kiếm đã phối hợp với các đơn vị liên quan để nghiên cứu, đồng thời khu vực phía Đông Hồ Gươm và quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục nhằm báo cáo xin ý kiến cấp thẩm quyền.
Tuy nhiên, không gian công cộng quanh Hồ Gươm hiện nay đang rất chật hẹp. Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục là quảng trường duy nhất trong khu vực với diện tích chỉ khoảng 5.000m². Mỗi khi tổ chức các sự kiện lớn, chính quyền phải hạn chế hoặc cấm phương tiện lưu thông cũng như hạn chế số lượng người tham gia khi có nguy cơ quá tải.
Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc Nguyễn Trọng Kỳ Anh cho biết, sau khi phá bỏ tòa nhà “Hàm cá mập” và kết hợp với các tuyến phố xung quanh sẽ tạo ra không gian khoảng 12.000m² phục vụ các hoạt động văn hóa nghệ thuật trong các dịp kỷ niệm lớn của thành phố và đất nước.
Ông Nguyễn Trọng Kỳ Anh, Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội đánh giá: “Khu vực phía Đông Hồ Gươm và quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục có sự kết nối chặt chẽ, nên việc tạo dựng không gian liên kết giữa các công trình di tích lịch sử, cảnh quan mặt nước như Hồ Gươm, đền Ngọc Sơn, Tháp Bút, đền Bà Kiệu sẽ mang lại nhiều lợi ích cho Thủ đô”.
Nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội, ông Đào Ngọc Nghiêm cho biết, ý tưởng mở rộng không gian Hồ Gươm để tạo sự liên kết với các khu vực xung quanh đã được đặt ra từ năm 1995. Tuy nhiên, việc này chưa thể thực hiện do thiếu vốn đầu tư và kinh phí giải phóng mặt bằng.
Góp ý cho quy hoạch mới ông Nghiêm cho rằng, việc mở rộng không gian khu vực Hồ Gươm cần được xem xét trong bối cảnh tổng thể của khu vực xung quanh bao gồm khu phía Đông, phía Tây, quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục và khu vực đặt cột mốc số 0. Ông cũng lưu ý rằng trong bức tranh tổng thể đó, cần tính đến sự liên kết với ga ngầm C9 thuộc tuyến đường sắt Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo. Khi có được bức tranh tổng thể, Hà Nội sẽ xác định thứ tự ưu tiên cho các dự án đầu tư.
Đồng tình với chủ trương mở rộng không gian công cộng khu vực Hồ Gươm, kiến trúc sư Trần Huy Ánh cho rằng, Hà Nội trước đây được quy hoạch cho 250.000 dân, nhưng hiện nay dân số đã lên gần 10 triệu. Do đó, việc mở rộng không gian công cộng, đặc biệt là tại khu vực Hồ Gươm là điều tất yếu. Trong nhiều cuộc thi thiết kế khu vực Hồ Gươm và vùng phụ cận trước đây, vấn đề loại bỏ tòa nhà “Hàm cá mập” cùng một số trụ sở cơ quan đã được nhiều bài thi đề cập.
Ông Trần Huy Ánh nêu lên quan điểm: “Cá nhân tôi và nhiều chuyên gia hoàn toàn ủng hộ quyết tâm phá bỏ, di dời các công trình xung quanh Hồ Gươm để dành diện tích cho không gian công cộng. Đây là tư duy đột phá, loại bỏ lợi ích vật chất để mang lại không gian văn hóa xứng tầm cho Thủ đô 1.000 năm văn hiến”.
