Nữ cựu tù cách mạng: Biểu tượng của lòng trung kiên và bất khuất

Với mong muốn tôn vinh những đóng góp to lớn của các nữ cựu tù cách mạng trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do cho Tổ quốc, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam phối hợp với Thành ủy thành phố (TP) Hồ Chí Minh (HCM) đã long trọng tổ chức chương trình gặp mặt vào ngày 28/2. Sự kiện này nhằm lan tỏa tinh thần cách mạng, ý chí kiên cường đến các thế hệ phụ nữ và nhân dân, tiếp thêm sức mạnh cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.

Tâm hồn kiên trung, niềm tin rực cháy

Trong số hàng ngàn nữ tù chính trị bị bắt trong giai đoạn 1955-1975, bà Trương Mỹ Hoa (nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch nước, nguyên Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam, Chủ tịch Quỹ học bổng Vừ A Dính) có thể là người chịu cảnh giam cầm lâu nhất, dù bản án dành cho bà ban đầu chỉ là 18 tháng tù. Bà bị bắt vào ngày 15/4/1964 (19 tuổi), khi đang cùng đồng đội mang tài liệu vận động học sinh, sinh viên chống lại chính quyền, ngăn chặn âm mưu bắt lính. Sau này, bà trở thành một nhân vật quan trọng của Việt Nam, từng giữ các chức vụ quan trọng.

Bị tra tấn trong suốt 3 tháng với đủ mọi hình thức tàn nhẫn, bà Trương Mỹ Hoa quyết không chịu khuất phục, không chịu chào cờ và không thực hiện các nội quy của nhà tù. Sau gần 5 tháng đối diện với sự tra khảo tàn bạo mà không có kết quả, bà bị đưa ra xét xử với tội danh “gây rối trật tự công cộng” và bị kết án 18 tháng tù. Thế nhưng, bà phải ở tù gần 4 năm tại Nhà tù Côn Đảo, nơi thường gọi là “địa ngục trần gian”. Sau khi được trả tự do vào năm 1975, bà Trương Mỹ Hoa tiếp tục tham gia chiến đấu, góp sức trong Chiến dịch Hồ Chí Minh.

Tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam có một bức tranh thêu nổi bật với hình ảnh cô gái Hà Nội, ánh mắt mơ màng nhìn ra mặt hồ lặng sóng. Tác phẩm này được thực hiện bởi bà Trịnh Thu Nga, sinh năm 1938 tại Mỏ Cày, Bến Tre, hiện đang sinh sống tại TP HCM. Vào những năm đôi mươi, với khả năng đánh máy tốc ký xuất sắc, bà được tuyển vào làm việc tại Phòng Tốc ký và Biên bản của chính quyền Sài Gòn. Đây là công việc lý tưởng để bà có thể tiếp cận những thông tin mật, từ đó chuyển cho cách mạng. Tuy nhiên, vào ngày 23/12/1968, bà bị bắt và trải qua 7 năm bị giam giữ tại nhiều nhà tù khác nhau, bao gồm Thủ Đức, Chí Hòa, Côn Đảo và Tân Hiệp. Mặc dù sống trong những điều kiện khắc nghiệt, nhưng tinh thần bất khuất của bà không bao giờ bị khuất phục. Trong tù, bà cùng đồng đội âm thầm đấu tranh bằng nhiều hình thức đặc biệt như bí mật truyền tin, dạy nhau học chữ và hát để giữ vững tinh thần. Từ trong những bức tường đá lạnh lẽo của nhà tù, bà đã tạo ra một bức thêu, biểu tượng cho khát vọng hòa bình.

Phẩm chất cao đẹp của phụ nữ Việt Nam

Sau chiến thắng lịch sử ngày 30/4/1975, đất nước hoàn toàn thống nhất. Những nữ chiến sĩ cách mạng sau khi được giải cứu khỏi các nhà tù khắc nghiệt, tiếp tục bước vào công cuộc xây dựng và tái thiết đất nước. Bà Trương Mỹ Hoa trong suốt quá trình tham gia công tác lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã đảm nhiệm các chức vụ quan trọng như Bí thư Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch nước,… Cùng với bà có những nữ cựu tù cách mạng khác cũng tiếp tục cống hiến công sức và trí tuệ cho đất nước theo những cách riêng. Điển hình như bà Nguyễn Thị Nghĩa (Chín Ngân), một cựu tù chính trị, người sáng lập ra hệ thống siêu thị Saigon Co.op, một thương hiệu uy tín ra đời từ giữa thập niên 1990. Hay như bà Trần Kim Cúc, sau 10 năm giữ chức Bí thư Quận ủy Tân Bình, TP HCM bà đã thành lập “Chi hội từ thiện Bình Phú Đông” vào năm 2009 để giúp đỡ những người nghèo.

Tại Chương trình gặp mặt nữ cựu tù cách mạng tiêu biểu vào ngày 28/2/2025, ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đã khẳng định: “Các cô, các dì cựu tù cách mạng chính là biểu tượng sống động của tinh thần anh hùng dân tộc Việt Nam”.

Ông Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh: “Chiến thắng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ đã đánh dấu sự kết thúc của 30 năm chiến tranh giành độc lập và bảo vệ Tổ quốc, khép lại hơn một thế kỷ ách thống trị của chủ nghĩa thực dân, đế quốc và mở ra một thời kỳ mới, khẳng định quyền làm chủ của Nhân dân trên khắp đất nước, đưa Việt Nam bước vào quá trình xây dựng xã hội chủ nghĩa. Trong cuộc đấu tranh giành tự do và độc lập ấy, hàng triệu người con ưu tú của dân tộc, trong đó có cả những người phụ nữ đã cống hiến tuổi thanh xuân, sẵn sàng hy sinh, chiến đấu và chịu đựng thương tật suốt đời. Các cô, các dì cựu tù cách mạng là hình mẫu sống động của dân tộc Việt Nam anh hùng, tự lực, sáng tạo và không ngừng vươn lên. Đây là tinh thần quật cường của hậu duệ Bà Trưng, Bà Triệu. Tôi tin rằng các thế hệ phụ nữ Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì truyền thống anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang, đoàn kết, sáng tạo, năng động và có trách nhiệm để hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ chính trị, xứng đáng với sự tin tưởng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân”.