Tháo gỡ rào cản tiếp cận vốn: Doanh nghiệp nhỏ và vừa cần giải pháp đột phá

Theo báo cáo mới nhất từ Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế Tư nhân (Ban IV), Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ, nhiều doanh nghiệp (DN) trong nước vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn, dù triển vọng có sự cải thiện so với các cuộc khảo sát trước đó. Mặc dù tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá khả năng tiếp cận vốn “tích cực” và “rất tích cực” tăng lên đáng kể so với năm 2023, nhưng vẫn còn gần một nửa số doanh nghiệp cho rằng việc tiếp cận vốn trong 12 tháng tới sẽ gặp nhiều trở ngại.

Cần nhiều giải pháp để doanh nghiệp sớm tiếp cận được vốn vay. (Ảnh minh họa)
Cần nhiều giải pháp để doanh nghiệp sớm tiếp cận được vốn vay. (Ảnh minh họa)

Khó khăn trong tiếp cận vốn của doanh nghiệp

Theo báo cáo, số doanh nghiệp đánh giá triển vọng tiếp cận vốn “rất tích cực” đã tăng gấp gần 4 lần, từ 0,8% lên 3,1%. Đồng thời, tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá “tích cực” cũng tăng mạnh, gấp 6,5 lần, từ 1,9% lên 13,4%. Tuy nhiên, các đánh giá “tiêu cực” và “rất tiêu cực” vẫn chiếm tỷ lệ cao. Cụ thể, có tới 49,6% doanh nghiệp vẫn cho rằng triển vọng tiếp cận vốn là “tiêu cực/rất tiêu cực”, trong đó 19,4% cho rằng tình hình là “rất tiêu cực”.

Đáng chú ý, các doanh nghiệp tại TP Hồ Chí Minh đánh giá khả năng tiếp cận vốn thấp hơn so với các địa phương khác. Điểm trung bình về triển vọng tiếp cận vốn của doanh nghiệp TP HCM chỉ đạt 2,42/5, thấp hơn so với Hà Nội (2,58) và các địa phương khác (2,54). Những khó khăn này đặt ra thách thức lớn trong việc mở rộng sản xuất và duy trì hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh nền kinh tế đang phục hồi sau đại dịch.

Rào cản trong việc tiếp cận vốn ưu đãi

Một trong những nguyên nhân khiến các doanh nghiệp trong nước gặp khó khăn trong tiếp cận vốn là sự cạnh tranh gay gắt với doanh nghiệp nước ngoài. Theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp, các doanh nghiệp ngoại có lợi thế trong việc tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là làm hàng chỉ định. Trong khi đó, doanh nghiệp trong nước thường chỉ đảm nhận vai trò gia công với mức chi phí thấp, dẫn đến khó khăn trong việc tăng trưởng và tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng cho rằng thủ tục vay vốn hiện tại còn quá rườm rà và tốn nhiều thời gian. Một số doanh nghiệp phản ánh tình trạng không liên hệ được với ngân hàng hoặc phải đối mặt với quá nhiều yêu cầu, gây cản trở quá trình tiếp cận vốn vay. Điều này làm giảm khả năng tiếp cận vốn của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp

Để giúp các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận vốn vay hơn, nhiều doanh nghiệp đề xuất cần có các chính sách hỗ trợ vốn từ ngân hàng. Các gói tín dụng mới nên đi kèm với các chính sách cho vay tín chấp hoặc tài trợ khoản phải thu, giúp doanh nghiệp có thể sử dụng các tài sản ngắn hạn để tiếp cận vốn. Ngoài ra, thời gian vay vốn cũng cần được kéo dài thay vì yêu cầu đáo hạn mỗi 6 tháng, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc duy trì dòng vốn.

Một trong những giải pháp mà các doanh nghiệp kỳ vọng là ngân hàng nên giảm lãi suất vay, giúp doanh nghiệp duy trì và phát triển hoạt động kinh doanh. Đặc biệt, những doanh nghiệp còn khả năng hoạt động, chưa phát sinh nợ xấu và đang vay vốn ổn định cần được hỗ trợ kịp thời để tránh tình trạng phải bán tài sản trả nợ. Nếu được trợ lực đúng lúc, các doanh nghiệp này sẽ đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế, đồng thời tạo cơ hội cho các doanh nghiệp khác vượt qua khó khăn.

Tăng cường bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Tại phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 10, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng cho rằng cần có một đánh giá toàn diện về thực trạng của doanh nghiệp Việt Nam. Với 98% doanh nghiệp trong nước là nhỏ và vừa, việc tăng cường bảo lãnh tín dụng cho nhóm này sẽ là yếu tố then chốt để khơi thông dòng vốn tín dụng, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn hơn.

Ngân hàng Nhà nước cũng đã triển khai nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp trong thời gian qua. Trong đó, việc cơ cấu lại nợ, giữ nguyên nhóm nợ và hỗ trợ các ngành thủy sản, chế biến gỗ đã được đẩy mạnh, với tổng giá trị gói hỗ trợ tăng từ 30.000 tỷ đồng lên 60.000 tỷ đồng. Ngoài ra, các tổ chức tín dụng (TCTD) cũng đăng ký các gói tín dụng mới với tổng giá trị lên tới 405.000 tỷ đồng, lãi suất giảm từ 0,5% đến 2% nhằm giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn vay mới với chi phí thấp hơn.

Chấn chỉnh việc “ép” mua bảo hiểm khi vay vốn

Một vấn đề khác được nhiều doanh nghiệp phản ánh là việc bị “ép” mua bảo hiểm khi vay vốn tại ngân hàng. Về vấn đề này, Ngân hàng Nhà nước đã có quy định nghiêm cấm hành vi ép khách hàng mua bảo hiểm khi thực hiện các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng. Trong thời gian qua, cơ quan này đã có nhiều văn bản chỉ đạo và cảnh báo các tổ chức tín dụng về việc chấn chỉnh hoạt động đại lý bảo hiểm.

Để đảm bảo minh bạch, Ngân hàng Nhà nước đã bổ sung việc thanh tra hoạt động kinh doanh bảo hiểm vào kế hoạch thanh tra của các tổ chức tín dụng. Đồng thời, Bộ Tài chính cũng được giao nhiệm vụ giám sát hoạt động đại lý bảo hiểm tại các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và các công ty con, công ty liên kết của các tổ chức tín dụng.

Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính đã thiết lập đường dây nóng để tiếp nhận và xử lý kịp thời các phản ánh, kiến nghị liên quan đến hoạt động cung ứng dịch vụ bảo hiểm của các tổ chức tín dụng. Điều này nhằm đảm bảo quyền lợi của khách hàng và ngăn chặn các hành vi vi phạm quy định trong lĩnh vực tài chính ngân hàng.

Tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển

Trước những thách thức hiện tại, việc cải cách và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận vốn vay là yếu tố then chốt giúp nền kinh tế Việt Nam phục hồi và phát triển bền vững. Các chính sách hỗ trợ tín dụng và bảo lãnh vốn vay sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa vượt qua khó khăn, mở rộng sản xuất và duy trì hoạt động kinh doanh ổn định.