Nguồn lực di sản dồi dào

Được mệnh danh là “Thành phố di sản”, Hà Nội tự hào sở hữu hệ thống di tích đồ sộ với 5.922 di tích lịch sử, văn hóa. Trong đó có một di sản văn hóa thế giới là Hoàng thành Thăng Long, 21 di tích và cụm di tích quốc gia đặc biệt, cùng 1.793 di sản văn hóa phi vật thể. Những điểm đến nổi bật như Hồ Hoàn Kiếm – đền Ngọc Sơn, Văn Miếu – Quốc Tử Giám, phố cổ Hà Nội và di tích Nhà tù Hỏa Lò đã trở thành những biểu tượng không chỉ về mặt lịch sử mà còn là “thỏi nam châm” thu hút du khách trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, Hà Nội còn là “đất trăm nghề”, với hơn 1.350 làng nghề, trong đó có hơn 300 làng nghề thủ công truyền thống tiêu biểu. Các làng nghề như gốm Bát Tràng, lụa Vạn Phúc hay mây tre đan Phú Vinh không chỉ giữ vững bản sắc văn hóa mà còn tạo ra các sản phẩm đặc trưng, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế địa phương.

Hà Nội cũng là nơi tổ chức 1.095 lễ hội dân gian và các sinh hoạt văn hóa cộng đồng, mang đậm bản sắc vùng đồng bằng sông Hồng. Những lễ hội lớn như hội chùa Hương, hội Gióng và hội Cổ Loa là những sự kiện thu hút hàng triệu du khách tham gia mỗi năm, góp phần đưa hình ảnh Thủ đô đến gần hơn với bạn bè quốc tế.

Phát triển công nghiệp văn hóa từ nguồn lực di sản

Trong nhiều năm qua, thành phố Hà Nội đã không ngừng đầu tư bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, coi văn hóa là nền tảng và động lực quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội. Một trong những chiến lược của Hà Nội là biến di sản văn hóa thành nguồn lực để phát triển công nghiệp văn hóa, giúp Thủ đô không chỉ gìn giữ di sản mà còn thúc đẩy sáng tạo, nâng cao vị thế văn hóa trên trường quốc tế.

Hà Nội cũng là thành phố đầu tiên của Việt Nam gia nhập Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO, mở ra nhiều cơ hội để Thủ đô phát huy nguồn lực văn hóa, khơi dậy tiềm năng sáng tạo cho các hoạt động nghệ thuật. Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Duy Đức, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển – Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, hệ thống di sản văn hóa của Hà Nội chính là nguồn vốn văn hóa quý báu, tạo động lực cho sự phát triển kinh tế – xã hội bền vững.

Đầu tư mạnh mẽ cho bảo tồn di sản

Nhằm khai thác tiềm năng từ hệ thống di sản, Hà Nội đã triển khai nhiều chương trình đầu tư tu bổ và tôn tạo các di tích văn hóa quan trọng. Theo kế hoạch, giai đoạn 2021-2025, thành phố dự kiến dành 14.029 tỷ đồng để tu bổ 579 di tích, góp phần giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa lịch sử. Động thái này không chỉ nhằm bảo vệ di sản mà còn tạo cơ hội phát triển du lịch di sản, từ đó tăng thu nhập cho người dân địa phương.

Một số sản phẩm du lịch dựa trên nền tảng di sản đã ra đời và mang lại hiệu quả rõ rệt. Điển hình là các tour du lịch đêm tại các điểm di tích như Nhà tù Hỏa Lò, Hoàng thành Thăng Long, Văn Miếu – Quốc Tử Giám và đền Ngọc Sơn. Những tour này không chỉ giúp du khách trải nghiệm không gian di tích về đêm mà còn cung cấp thêm những kiến thức văn hóa, lịch sử qua những câu chuyện độc đáo và hấp dẫn.

Ngoài ra, việc phục dựng và tổ chức các lễ hội truyền thống như lễ hội chùa Láng hay đền Đồng Cổ cũng đang được triển khai nhằm bảo tồn và quảng bá giá trị văn hóa. Lễ hội chùa Hương, chẳng hạn, thu hút gần 1,5 triệu lượt khách mỗi năm, chứng minh tiềm năng to lớn của các di sản trong việc phát triển công nghiệp văn hóa. Các loại hình nghệ thuật phi vật thể như ca trù, chầu văn và múa rối nước cũng được sân khấu hóa, trở thành sản phẩm văn hóa hấp dẫn phục vụ du khách.

Tạo động lực phát triển từ sức mạnh văn hóa

Trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường và quá trình hội nhập quốc tế, việc phát huy sức mạnh mềm từ văn hóa, di sản trở thành yêu cầu cấp bách. Hà Nội đã từng bước đưa văn hóa trở thành lợi thế trong phát triển công nghiệp văn hóa thông qua các giải pháp sáng tạo, kết nối nguồn lực di sản với sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, để nguồn lực văn hóa thực sự trở thành động lực phát triển kinh tế, cần có những chiến lược dài hạn nhằm tạo giá trị thặng dư từ di sản.

Việc khai thác các di tích văn hóa không chỉ mang lại nguồn thu trực tiếp từ du lịch mà còn góp phần thay đổi sinh kế của người dân địa phương. Người dân sống xung quanh các di tích có thêm cơ hội tham gia vào các hoạt động dịch vụ du lịch, tạo nguồn thu nhập ổn định và cải thiện cuộc sống. Đây là minh chứng cho việc phát triển kinh tế bền vững thông qua bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Nhìn lại chặng đường 70 năm sau ngày Giải phóng Thủ đô, có thể thấy rõ vai trò của nguồn lực di sản trong phát triển công nghiệp văn hóa của Hà Nội. Sự đầu tư mạnh mẽ và các chính sách phù hợp đã giúp thành phố không chỉ giữ gìn được di sản quý báu mà còn biến nó thành động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội, góp phần đưa Thủ đô Hà Nội tiến tới mục tiêu trở thành Thành phố Văn hiến – Văn minh – Hiện đại.