Cách cúng giao thừa: Ngày lễ quan trọng trong truyền thống người Việt

Việc cúng giao thừa với ý nghĩa sâu sắc. Ảnh: Q.N
Việc cúng giao thừa với ý nghĩa sâu sắc. Ảnh: Q.N

Khoảnh khắc giao thừa thiêng liêng đánh dấu sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, là dịp để con người bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, cầu mong những điều tốt đẹp và gửi gắm ước vọng về một năm mới an lành, hạnh phúc. Cách cúng giao thừa sao cho đúng để mang lại tài lộc, gia đình mạnh khỏe cũng là điều mà nhiều người chú ý tới.

Đây là dịp để mọi người tạm gác lại những bộn bề của cuộc sống, quây quần bên gia đình, cùng nhau đón chờ một năm mới với những hy vọng tươi sáng. Bên cạnh những nghi thức truyền thống, nhiều gia đình còn sáng tạo thêm những phong tục mới, tạo nên một không khí Tết thật đặc biệt và ý nghĩa.

Khái niệm cúng giao thừa

Cúng giao thừa là một nghi lễ truyền thống được tổ chức vào đêm giao thừa Tết Nguyên Đán. Đây là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, mang ý nghĩa thiêng liêng trong tín ngưỡng của người Việt. Nghi lễ này thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên, trong thời gian chuyển giao giữa năm cũ và năm mới để cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc và may mắn.

Ý nghĩa việc cúng giao thừa

Lễ cúng giao thừa là một nghi thức truyền thống quan trọng trong văn hóa Tết Nguyên Đán của người Việt. Không chỉ đơn thuần là một nghi lễ trong phong tục của người Việt, cúng giao thừa còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc về mặt văn hóa, xã hội và tâm linh.

Ý nghĩa tâm linh: Kết nối với tổ tiên, cúng giao thừa là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính, biết ơn đối với ông bà, tổ tiên. Người ta tin rằng, vào đêm giao thừa, linh hồn tổ tiên sẽ về thăm gia đình, vì vậy việc chuẩn bị mâm cỗ cúng là để đón tiếp và thể hiện lòng thành.

Nghi lễ cúng Giao thừa mang ý nghĩa tâm linh lớn lao. Ảnh: Internet
Nghi lễ cúng Giao thừa mang ý nghĩa tâm linh lớn lao. Ảnh: Internet

Tạo không khí gia đình để các thành viên trong gia đình sum họp, cùng nhau chuẩn bị mâm cỗ, dâng hương, tạo nên không khí ấm cúng, đoàn kết.

Qua lễ cúng con cháu còn được rèn luyện về đạo đức, giáo dục lòng hiếu thảo, biết ơn, kính trọng ông bà tổ tiên.

Ý nghĩa về mặt xã hội: Lễ cúng giao thừa còn là dịp để cộng đồng cùng nhau đón Tết, tạo nên không khí vui tươi, phấn khởi. Bên cạnh đó còn thể hiện tín ngưỡng của người Việt đối với thần linh, tổ tiên.

Nguồn gốc của cúng giao thừa

Tín ngưỡng tổ tiên: Nguồn gốc sâu xa của lễ cúng giao thừa có thể bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Việt. Người ta tin rằng tổ tiên luôn dõi theo và phù hộ cho con cháu, vì vậy việc cúng bái vào những dịp đặc biệt như giao thừa là để thể hiện lòng thành kính và cầu mong sự phù hộ của họ.

Trong quan niệm của người Việt, giao thừa là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, là lúc âm dương giao hòa. Vì vậy, việc cúng giao thừa được xem như một cách để cầu xin thần linh, tổ tiên ban phúc lành, mang lại may mắn, tài lộc và sức khỏe cho gia đình trong năm mới.

Ảnh hưởng của Nho giáo và Phật giáo: Nho giáo đề cao đạo lý làm người, chữ hiếu, chữ nghĩa. Lễ cúng giao thừa thể hiện rõ tinh thần hiếu đạo, lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên. Phật giáo nhấn mạnh đến nhân quả, sự hòa hợp giữa con người với tự nhiên. Lễ cúng giao thừa cũng mang ý nghĩa cầu mong sự hòa hợp giữa con người với vũ trụ, tạo nên một cuộc sống an lành, hạnh phúc.

Quan niệm về thần linh: Người xưa tin rằng mỗi năm có một vị thần cai quản, đến giao thừa thì vị thần cũ sẽ nhường lại vị trí cho vị thần mới. Vì vậy, việc cúng giao thừa là để tiễn vị thần cũ và đón vị thần mới, cầu xin sự bảo hộ của vị thần mới trong năm tới.

Người ta quan niệm rằng đêm giao thừa là thời điểm các thế lực tà ma hoành hành, vì vậy việc cúng giao thừa còn có ý nghĩa trừ tà, xua đuổi những điều xấu, đón những điều tốt lành vào nhà.

Cần chuẩn bị những gì cho mâm cúng giao thừa

Mâm cỗ trong đêm giao thừa. Ảnh: Internet
Mâm cỗ trong đêm giao thừa. Ảnh: Internet

Mâm cúng ngoài trời chuẩn nhất sẽ bao gồm cả lễ chay và lễ mặn, với các vật phẩm như: Mâm ngũ quả, tượng trưng cho ngũ phúc “Phúc – Lộc – Thọ – Khang – Ninh”, xôi và bánh chưng, gà trống luộc ngậm hoa màu hồng hoặc đỏ (hoặc có thể thay bằng thủ lợn), hoa tươi, trầu cau, rượu, nước, một đĩa gạo, một đĩa muối, 5 ngọn nến và hương (3 hoặc 5 nén), quần áo và mũ nón cho thần linh. Với mâm cúng đầy đủ và tôn kính này, gia đình mong muốn tiễn đưa năm cũ, đón chào một năm mới an lành và thịnh vượng.

Mâm lễ cúng giao thừa ngoài trời. Ảnh: Kênh 14

Mâm cúng giao thừa trong nhà đầy đủ gồm có hai phần là cỗ mặn và cỗ ngọt. Cỗ mặn gồm bánh chưng, giò, chả, xôi gấc (hoặc các loại xôi khác), thịt gà, rượu, bia, hoặc các thức uống khác. Cỗ ngọt gồm bánh kẹo, mứt Tết, hoa tươi, đèn (nến), hương.

Mâm cúng giao thừa ở ba miền Bắc, Trung, Nam có những nét tương đồng nhưng cũng có sự khác biệt về lễ vật, phản ánh đặc trưng văn hóa của từng vùng miền. Dưới đây là những mâm cúng chuẩn của ba miền.

Miền Bắc

Mâm cơm cúng của người miền Bắc thường rất đầy đặn và trang trọng, với những món ăn truyền thống thể hiện sự sum vầy và tôn vinh tổ tiên. Thông thường, mâm cúng bao gồm 4 bát và 4 đĩa, nhưng đối với gia đình có điều kiện hoặc cỗ cúng lớn, có thể bao gồm 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa. Các món ăn trong mâm cúng giao thừa miền Bắc thường bao gồm: 

1.Bát:

2.Đĩa:

Miền Trung

Mâm cỗ cúng ở miền Trung mang đậm nét đặc trưng của vùng đất này, với sự kết hợp của những món ăn truyền thống phong phú, vừa có bánh chưng, bánh tét, lại vừa có các món ăn khác như:

Ngoài những món ăn cơ bản trên, một số gia đình miền Trung còn chuẩn bị thêm các món đặc sắc khác như: Cuốn diếp gỏi ngó sen, gỏi bao tử, bánh răng bừa, xà lách gân bò, chả tôm, nem lụi.

Miền Nam

Mâm cỗ cúng của người miền Nam mang đặc trưng của vùng đất nắng nóng, vì vậy các món ăn thường được ưu tiên là món nguội và những món ăn dễ chế biến. Mâm cỗ cúng giao thừa miền Nam bao gồm:

Cách cúng giao thừa sao cho đúng

Cách cúng giao thừa sao cho đúng. Ảnh: Internet
Cách cúng giao thừa sao cho đúng. Ảnh: Internet

Thời gian cúng: Cúng giao thừa thường được thực hiện từ 23h đêm 30 Tết đến 1h sáng mùng 1 Tết. Nhiều gia đình chọn cúng vào đúng 0h, thời điểm giao thừa, để cầu mong may mắn.

Hướng cúng: Nên chọn hướng cúng phù hợp với phong thủy, thường là hướng Tây Bắc hoặc Đông Nam.

Các bước thực hiện: Bày biện lễ vật: Sắp xếp lễ vật ngay ngắn, trang trọng trên bàn thờ.

Thắp hương: Thành tâm thắp hương, khấn vái tổ tiên và các vị thần linh.

Đọc văn khấn: Đọc bài văn khấn với lòng thành kính, rõ ràng, mạch lạc, dâng trà, rượu. Sau khi đọc văn khấn, dâng trà, rượu lên bàn thờ. Cuối cùng chờ hương tàn.

Đọc văn khấn Giao thừa là phong tục Tết Nguyên đán có từ xa xưa của người Việt, được lưu truyền đến ngày nay

Đọc văn khấn Giao thừa là nghi thức không thể thiếu trong lễ cúng cuối năm để bày tỏ nguyện cầu về một năm mới bình an, suôn sẻ. Đây là phong tục lâu đời của người Việt và được thực hiện trang nghiêm, thành kính. 

Một bài văn khấn Giao thừa hoàn chỉnh bao gồm những mong cầu tốt đẹp cho năm mới và lời tạ ơn, kính mời bề trên, các vị gia tiên dùng lễ vật, chứng giám lòng thành. Văn khấn Giao thừa còn có ý nghĩa “tống cựu nghênh tân” để xua đi những khó nhọc và đón mời những điều may mắn.

Bài văn khấn Giao thừa được ví như cầu nối để chuyển lời đến bề trên. Do đó, để lời ngỏ được thông linh và chứng giám, bài văn khấn cần phải hoàn chỉnh với ý tứ trang nghiêm, thành kính.

0 0 đánh giá
Đánh giá bài viết
Theo dõi
Thông báo của
guest

0 Góp ý
Phản hồi nội tuyến
Xem tất cả bình luận
0
Rất thích suy nghĩ của bạn, hãy bình luận.x