"Đánh thức" tiềm năng du lịch cộng đồng tại các bản làng dân tộc thiểu số: Hành trình từ khó khăn đến thành công
Du lịch cộng đồng, một loại hình du lịch dựa trên sự tham gia trực tiếp của người dân địa phương, đang trở thành xu hướng nổi bật, giúp nhiều tỉnh, thành phố ở Việt Nam phát triển kinh tế – xã hội. Những bản làng dân tộc thiểu số, với cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ, văn hóa độc đáo, đang là điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. Tuy nhiên, hành trình phát triển du lịch cộng đồng tại các khu vực này không phải lúc nào cũng suôn sẻ.
Sức hút từ các làng bản – mô hình tiêu biểu từ Khuổi Ky, Nặm Đăm
Trong vài năm trở lại đây, khi xu hướng du lịch đến các địa điểm mới lạ lên ngôi, nhiều bản làng tại Việt Nam đã tận dụng tài nguyên sẵn có để thu hút du khách. Những câu chuyện thành công của các bản làng như Khuổi Ky (Cao Bằng), Nặm Đăm (Hà Giang) là minh chứng cho hiệu quả của du lịch cộng đồng trong việc cải thiện đời sống kinh tế và xã hội của người dân.
Làng Khuổi Ky nằm tại huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng, nơi người Tày sinh sống. Làng nổi tiếng với khung cảnh hoang sơ và những ngôi nhà đá mang kiến trúc độc đáo. Mặc dù sở hữu nhiều thế mạnh về thiên nhiên và văn hóa, trước đây, Khuổi Ky vẫn là một làng nghèo, kinh tế của người dân phụ thuộc hoàn toàn vào nông nghiệp. Nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương, người dân dần tiếp cận và khai thác tiềm năng du lịch. Các chương trình quảng bá hình ảnh, hỗ trợ kinh phí, xây dựng cơ sở hạ tầng đã được triển khai đồng bộ. Đến cuối năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo tại xã Khuổi Ky chỉ còn 8,9%. Năm 2023, Khuổi Ky đã thu hút gần 5.000 lượt khách, trong đó có hơn 20% là du khách quốc tế.
Một ví dụ khác là thôn Nặm Đăm ở huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang. Thôn này chủ yếu là người Mông sinh sống, từng gặp nhiều khó khăn về kinh tế do phụ thuộc vào nông nghiệp. Nhận thấy tiềm năng lớn về du lịch của thôn, chính quyền địa phương đã tích cực hỗ trợ, khuyến khích người dân làm du lịch, từ việc xây dựng cơ sở hạ tầng đến đào tạo nhân lực. Nhờ đó, thôn Nặm Đăm hiện nay đã trở thành điểm dừng chân hấp dẫn cho du khách muốn trải nghiệm văn hóa, thiên nhiên vùng cao. Mỗi ngày, thôn Nặm Đăm đón hàng chục đến hàng trăm khách tới tham quan và lưu trú, góp phần tạo thêm nguồn thu nhập bền vững cho người dân.
Lợi ích thiết thực từ du lịch cộng đồng
Du lịch cộng đồng mang lại những lợi ích đáng kể cho các địa phương và người dân. Việc đón khách du lịch không chỉ tạo ra việc làm trực tiếp mà còn giúp người dân cải thiện thu nhập thông qua các hoạt động liên quan, như cung cấp dịch vụ lưu trú, ăn uống, và bán các sản phẩm thủ công. Nhờ du lịch, đời sống của người dân địa phương được cải thiện rõ rệt, nhiều bản làng trước đây nằm trong danh sách hộ nghèo nay đã thoát nghèo bền vững.
Du lịch cộng đồng còn góp phần nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Người dân dần hiểu rằng những nét đặc sắc trong lối sống, trang phục, ẩm thực và lễ hội truyền thống chính là điểm thu hút du khách. Điều này khuyến khích cộng đồng gìn giữ và bảo tồn văn hóa của mình, đồng thời góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch của Việt Nam.
Ngoài ra, mô hình du lịch cộng đồng còn giúp cải thiện cơ sở hạ tầng ở những khu vực khó khăn, thúc đẩy phát triển giao thông và cơ sở vật chất công cộng, giúp người dân bản địa tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ xã hội cơ bản.
Khó khăn và thách thức trong hành trình phát triển
Mặc dù đã đạt được nhiều thành công, vẫn còn không ít địa phương gặp khó khăn trong việc phát triển du lịch cộng đồng. Một ví dụ điển hình là xã Khánh Thượng, huyện Ba Vì, Hà Nội, nơi có hơn 52% dân số là người dân tộc Mường và Dao. Khánh Thượng sở hữu phong cảnh thiên nhiên hùng vĩ, có dãy núi xanh tươi và dòng sông chảy qua, cùng nhiều bản sắc văn hóa độc đáo. Tuy nhiên, địa phương này vẫn loay hoay trong việc thu hút du khách và tận dụng hết tiềm năng du lịch.
Khánh Thượng hiện còn phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp, với nguồn thu nhập không ổn định. Phó Chủ tịch UBND xã Khánh Thượng, ông Đào Văn Tuyên, chia sẻ rằng mặc dù có tiềm năng, xã vẫn thiếu một điểm nhấn du lịch đặc trưng và gặp khó khăn lớn về cơ sở hạ tầng giao thông. Đường vào Khánh Thượng xa trung tâm và chưa thuận tiện, khiến cho việc đi lại gặp nhiều trở ngại, du khách không mấy mặn mà với việc ghé thăm. Người dân trong xã vốn gắn bó với nông nghiệp, chưa quen với việc làm du lịch, dẫn đến thiếu kỹ năng và kinh nghiệm để phục vụ khách một cách chuyên nghiệp. Hơn nữa, nguồn kinh phí để nâng cấp cơ sở hạ tầng, đào tạo nguồn nhân lực và quảng bá hình ảnh địa phương còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng phát triển lâu dài.
Trong Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030, du lịch cộng đồng được xem là một trong những loại hình du lịch chủ đạo. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực của cả chính quyền và người dân để khai thác và phát huy tối đa lợi ích mà du lịch cộng đồng mang lại.
Du lịch cộng đồng là hành trình không dễ dàng, nhưng với định hướng phát triển bền vững, sự hỗ trợ của chính quyền và ý chí tự thân của người dân, những bản làng dân tộc thiểu số ở Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành những điểm đến du lịch hấp dẫn, góp phần phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân địa phương.
Tin mới nhất
