Công thức tính thuế đã được công bố trên trang web chính thức của USTR. Ảnh: VnExpress
Theo thông tin từ Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR), thuế đối ứng được tính toán dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm kim ngạch xuất khẩu, nhập khẩu, mức độ biến động của nhu cầu tiêu dùng và sự thay đổi về giá cả.
Vào năm 2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố chính sách áp thuế nhập khẩu đối ứng đối với hơn 180 đối tác thương mại của Mỹ với mức thuế dao động từ 10% đến 50%. Trong số đó, Việt Nam là một trong những quốc gia nằm trong nhóm bị áp thuế cao nhất, với mức thuế lên tới 46%.
Ngay sau khi thông báo của Tổng thống Trump được công bố, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ đã đăng tải công thức tính thuế đối ứng trên website chính thức của họ. Công thức này dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu, mức độ biến động về nhu cầu và giá cả cũng như những yếu tố khác có thể làm bất lợi cho hàng hóa Mỹ ở các quốc gia khác, như các quy định chính sách, sự khác biệt về thuế tiêu thụ và cả hoạt động thao túng tiền tệ. Số liệu được sử dụng cho việc tính thuế xuất phát từ Cục thống kê Mỹ năm 2024.
Công thức tính thuế đối ứng được mô tả qua các yếu tố sau: x là kim ngạch xuất khẩu, m là kim ngạch nhập khẩu, ε là mức độ biến động về nhập khẩu khi giá sản phẩm thay đổi, và φ là mức độ ảnh hưởng của thuế nhập khẩu đối với giá sản phẩm. Những yếu tố này kết hợp lại để tính toán mức thuế áp dụng cho các đối tác thương mại của Mỹ.
Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ cho rằng sự mất cân đối trong thương mại đã làm thay đổi nhu cầu tiêu dùng của người Mỹ khiến hơn 90.000 nhà máy Mỹ đóng cửa kể từ năm 1997, giảm hơn 6,6 triệu việc làm trong ngành sản xuất. Do đó, mục tiêu của công thức này là giảm thâm hụt thương mại xuống còn 0.
Một số nhà kinh tế học đã đưa ra dự đoán về cách tính thuế của chính quyền Trump. Trên mạng xã hội X vào ngày 2 tháng 4, tác giả James Surowiecki, tác giả của nhiều cuốn sách về tài chính cho rằng, thuế đối ứng sẽ được tính bằng cách lấy thâm hụt thương mại chia cho kim ngạch xuất khẩu của nước đối tác sang Mỹ. Sau đó, con số này sẽ được chia đôi để xác định mức thuế áp dụng. Theo Surowiecki, công thức này sẽ tạo ra mức thuế đối ứng khá cao, gây khó khăn cho nhiều quốc gia.
Ví dụ, Mỹ có thâm hụt thương mại 17,9 tỷ USD với Indonesia, trong khi kim ngạch xuất khẩu của Indonesia sang Mỹ là 28 tỷ USD. Áp dụng công thức này, thuế đối ứng của Indonesia đối với Mỹ sẽ lên tới 64%, theo bảng thuế được Tổng thống Trump công bố.
Surowiecki cũng cho rằng phương pháp này đi ngược lại với tuyên bố trước đây của Tổng thống Trump. Ông đã từng khẳng định rằng thuế của mỗi quốc gia sẽ được tính dựa trên một sự kết hợp của rào cản thuế quan, phi thuế quan và các hình thức gian lận thương mại khác. Rào cản phi thuế quan bao gồm các quy định và chính sách thương mại, khó có thể định lượng chính xác.
Tương tự, theo dữ liệu của USTR, vào năm 2024, Mỹ nhập khẩu 136,6 tỷ USD hàng hóa từ Việt Nam. Thâm hụt thương mại giữa hai quốc gia là 123,5 tỷ USD. Áp dụng công thức của Surowiecki, thuế đối ứng đối với Việt Nam sẽ là 123,5 tỷ USD chia cho 136,6 tỷ USD, cho ra mức thuế đối ứng là 90,4%. Chia đôi con số này, mức thuế sẽ vào khoảng 45%.
Trong một cuộc họp báo gần đây, các quan chức Nhà Trắng cho biết việc tính toán thuế đối ứng sẽ được thực hiện bởi Hội đồng Cố vấn Kinh tế, sử dụng các phương pháp tính toán chính thống. Mô hình này dựa trên quan điểm rằng thâm hụt thương mại là kết quả của các hoạt động thương mại không công bằng và các hành vi gian lận thương mại.
Tuy nhiên, Emily Kilcrease, cựu trợ lý Đại diện Thương mại Mỹ cho rằng, việc đưa ra mức thuế đối ứng chính xác là rất khó khăn. Trong một bài phỏng vấn với New York Times, bà Kilcrease cho biết, Chính phủ Mỹ có vẻ muốn xử lý vấn đề một cách nhanh chóng, nên họ chỉ đưa ra mức thuế xấp xỉ, bám sát mục tiêu chính sách của mình.
