Phong tục dựng cây nêu ngày Tết của người Việt
Phong tục dựng cây nêu ngày Tết không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là một phần quan trọng trong đời sống văn hóa của người Việt, thể hiện sự tôn trọng thiên nhiên, tổ tiên và những giá trị nhân văn sâu sắc trong cộng đồng.
Sự tích cây nêu ngày Tết
Theo truyền thuyết, vào mỗi dịp Tết, người dân tin rằng vào thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, các linh hồn ma quái, tà thần có thể xâm nhập vào gia đình, gây hại cho mọi người. Để bảo vệ gia đình khỏi những nguy hiểm này, người ta dựng cây nêu trước nhà với mong muốn xua đuổi tà ma và mang lại bình an cho mọi người.
Cây nêu thường là cây tre hoặc nứa, được coi là biểu tượng của sự mạnh mẽ và kiên cường. Cây nêu được trang trí bằng các vật phẩm như cờ, lá bùa, chuông, quả dưa hoặc bánh kẹo để làm bùa hộ mệnh. Những vật này có tác dụng xua đuổi những linh hồn xấu, đồng thời mời gọi những điều tốt lành, tài lộc và sức khỏe đến với gia đình trong năm mới.
Ngoài ra, theo một truyền thuyết khác, cây nêu cũng có liên quan đến hình ảnh của các thần linh. Trong đó, cây nêu được coi là cây cột thần, gắn liền với hình ảnh của vị thần bảo vệ làng xóm, bảo vệ bình an cho mọi người trong cộng đồng. Vì thế, việc dựng cây nêu không chỉ có tác dụng xua đuổi tà ma mà còn giúp người dân cầu phúc, cầu an cho gia đình và cả cộng đồng trong năm mới.
Ý nghĩa phong tục dựng cây nêu ngày Tết
Phong tục dựng cây nêu ngày Tết Nguyên Đán mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, gắn liền với tín ngưỡng và văn hóa của người Việt. Dưới đây là một số ý nghĩa chính của phong tục này:
Xua đuổi tà ma, quái vật: Cây nêu được dựng lên với mục đích xua đuổi những linh hồn xấu, tà ma, quái vật, những điều không may mắn có thể xâm nhập vào gia đình trong năm mới. Người Việt tin rằng vào dịp Tết, khi năm cũ qua đi và năm mới bắt đầu, có nhiều yếu tố xấu có thể làm ảnh hưởng đến cuộc sống. Cây nêu với các vật phẩm treo trên đó được xem là bùa hộ mệnh, giúp bảo vệ gia đình khỏi những điều xui xẻo, bệnh tật.
Mời gọi may mắn, tài lộc: Cây nêu không chỉ xua đuổi điều xấu mà còn có ý nghĩa mời gọi những điều tốt đẹp, may mắn và tài lộc cho gia đình trong năm mới. Những vật trang trí trên cây như cờ, chuông, quả dưa, lá bùa hay bánh kẹo đều mang ý nghĩa cầu mong một năm thịnh vượng, an khang, sức khỏe dồi dào.
Thể hiện sự tôn kính với tổ tiên và thần linh: Việc dựng cây nêu cũng thể hiện sự tôn kính của người dân đối với các vị thần linh và tổ tiên. Trong quan niệm dân gian, cây nêu là nơi “ngự trị” của các thần bảo vệ, mang lại sự an lành cho gia đình. Cây nêu là hình thức thể hiện sự kính trọng và cầu mong sự phù hộ, bảo vệ của tổ tiên, các vị thần linh trong suốt năm mới.
Biểu tượng của sự gắn kết cộng đồng: Cây nêu không chỉ có ý nghĩa đối với mỗi gia đình mà còn gắn liền với cộng đồng. Việc dựng cây nêu là hoạt động chung của một làng xóm, thể hiện sự đoàn kết, gắn bó giữa các thành viên trong cộng đồng. Cây nêu là biểu tượng của sự bảo vệ, hỗ trợ lẫn nhau trong cuộc sống.
Sự tái sinh và đổi mới: Cây nêu, đặc biệt là cây tre hoặc nứa, còn mang ý nghĩa của sự tái sinh, sự tiếp nối và đổi mới. Với hình dáng cao vươn, cây nêu tượng trưng cho sự phát triển, vươn lên và hy vọng vào một năm mới đầy hứa hẹn.
Cây nêu ngày Tết được dựng và hạ vào ngày nào?
Cây nêu ngày Tết thường được dựng vào chiều hoặc tối 30 Tết (ngày cuối cùng của năm cũ), trước giờ Giao thừa. Đây là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, cây nêu được dựng lên với mong muốn xua đuổi tà ma đón chào những điều may mắn, an lành cho gia đình trong năm mới.
Cây nêu thường được hạ vào ngày mùng 7 Tết, kết thúc khoảng thời gian bảo vệ gia đình khỏi những điều xui xẻo trong năm cũ và tiễn đưa những điều không may mắn. Việc hạ cây nêu đánh dấu sự kết thúc của một chu kỳ và sự bắt đầu mới của năm mới, đồng thời cũng là lúc kết thúc các nghi lễ tâm linh liên quan đến cây nêu.
Trên cây nêu thường treo những gì?
Trên cây nêu ngày Tết, người dân thường treo nhiều vật phẩm mang ý nghĩa tâm linh, với mục đích xua đuổi tà ma và đón chào những điều may mắn, bình an trong năm mới. Các vật phẩm thường được treo trên cây nêu gồm: Cờ Tết thường được trang trí trên cây nêu để thể hiện sự tươi mới, cầu mong một năm may mắn, thịnh vượng; Những lá bùa hoặc giấy đỏ có thể mang lời cầu chúc cho sự an lành, bảo vệ gia đình khỏi tà ma; Chuông nhỏ: Chuông là biểu tượng cho sự thanh tịnh, xua đuổi điều xui xẻo mang đến sự thanh thản, yên bình,…
Nghi thức dựng cây nêu ngày Tết
Nghi thức dựng cây nêu vào dịp Tết thường được thực hiện vào chiều hoặc tối 30 Tết, ngay trước thời khắc Giao thừa. Cây nêu thường được chọn là cây tre hoặc nứa, và được dựng ở cửa nhà, sân hoặc nơi dễ thấy. Sau khi dựng cây, người dân sẽ trang trí nó bằng các vật phẩm kể trên.
Việc dựng cây nêu không chỉ là một nghi thức tâm linh mà còn là một hành động thể hiện sự tôn kính với tổ tiên, các vị thần linh và thiên nhiên. Nó còn tượng trưng cho sự bảo vệ gia đình khỏi những điều xấu và mời gọi những điều tốt lành, tài lộc trong năm mới.
Tại sao Tết nay vắng bóng cây nêu?
Mặc dù cây nêu là một phong tục lâu đời, hiện nay, phong tục này đang dần vắng bóng trong nhiều gia đình, đặc biệt ở các thành phố lớn. Nguyên nhân có thể là:
Đô thị hóa và thay đổi phong tục: Với sự phát triển của đô thị hóa, nhiều phong tục truyền thống trong đó có dựng cây nêu, dần bị thay thế bởi các hoạt động Tết hiện đại như trang trí nhà cửa bằng đèn lấp lánh, mua sắm quà tặng, hay du lịch. Các gia đình sống ở thành phố ít có không gian để dựng cây nêu.
Thiếu hiểu biết về ý nghĩa văn hóa: Cây nêu là phong tục mang đậm yếu tố tâm linh và văn hóa dân gian. Tuy nhiên, nhiều người trẻ hiện nay không hiểu rõ ý nghĩa sâu xa của việc dựng cây nêu, khiến cho phong tục này dần bị lãng quên.
Thói quen thay đổi: Nhiều gia đình hiện nay không còn thực hiện các nghi lễ cúng kiếng như trước đây mà thay vào đó tập trung vào các hoạt động vui chơi, ăn uống hoặc đón Tết theo các phương thức hiện đại hơn.
Thiếu thốn không gian và vật liệu: Cây nêu thường được dựng ở không gian rộng như sân vườn hay cổng nhà. Trong khi đó, ở các khu đô thị chật chội, không phải ai cũng có không gian phù hợp để thực hiện phong tục này. Thêm vào đó, việc tìm kiếm cây tre, nứa và các vật dụng trang trí cũng ngày càng khó khăn hơn.
Tin mới nhất
Cùng chuyên mục:
Về chúng tôi
Văn hoá và Pháp luật – Cơ quan ngôn luận của Viện Nghiên Cứu Thông Tin – Chính Sách Văn Hóa Và Pháp Luật Việt Nam
Tổng phụ trách: TS danh dự Bùi Hải Dính
Chủ tịch Hội Đồng Cố Vấn Viện: PGS, TS Nguyễn Thế Kỷ – nguyên là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XII, hiện là Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương
Cố vấn nội dung: Dương Văn Khá – Nguyên Chánh văn phòng Ban Tôn giáo Chính phủ
Chánh văn phòng: Nguyễn Lan Phương
Ban biên tập: Nguyễn Thị Ngọc Bích
Links nhanh
Liên hệ hợp tác
Địa chỉ: Số 164, Phố Hồng Mai, phường Quỳnh Lôi, quận Hai Bà Trưng, Thành phố Hà Nội
Hotline: 0919458681
Email: tapchi@vanhoaphapluat.vn
Tìm đường
©2024 Bản quyền thuộc Viện Nghiên Cứu Thông Tin – Chính Sách Văn Hóa Và Pháp Luật Việt Nam.