Tác động lớn của môi trường đến lão hóa và tuổi thọ

Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học Anh cho thấy, những yếu tố như điều kiện kinh tế, thói quen hút thuốc, chế độ ăn uống và tập thể dục có tác động đến sự lão hóa và tuổi thọ nhiều hơn yếu tố di truyền.

Một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Nature Medicine đã so sánh ảnh hưởng của yếu tố di truyền và môi trường đối với quá trình lão hóa cũng như nguy cơ tử vong sớm. Các chuyên gia nhận định, lão hóa là một quá trình phức tạp, gắn liền với những biến đổi sinh học và cận lâm sàng, bắt đầu rõ rệt từ độ tuổi trung niên (40-60 tuổi). Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, các yếu tố môi trường không liên quan đến di truyền có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa và làm tăng nguy cơ tử vong sớm gần gấp đôi.

Thuật ngữ “exposome” chỉ sự tổng hợp của tất cả các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến một cá nhân trong suốt cuộc đời. Dù những nghiên cứu trước đã đóng góp nhiều kiến thức quý giá về tác động của môi trường đối với tốc độ lão hóa, nhưng rất ít nghiên cứu quy mô lớn tập trung vào mối quan hệ độc lập giữa exposome, tỷ lệ tử vong ở cấp độ dân số và các bệnh liên quan đến tuổi tác. Đây được đánh giá là công trình đầu tiên giải quyết được những thiếu sót này.

Một nghiên cứu từ UK Biobank đã so sánh tác động của bộ gene và exposome lên tỷ lệ tử vong sớm và các bệnh liên quan đến tuổi tác. Nghiên cứu này được thực hiện trên 436.000 người ở Anh, 55.600 người từ Scotland và Wales. Sau 12,5 năm theo dõi, các chuyên gia ghi nhận 31.716 ca tử vong do nhiều nguyên nhân. Các nhà khoa học đã sử dụng dữ liệu dân số để xác định các yếu tố môi trường có thể ảnh hưởng đến nguy cơ tử vong sớm, sau đó tiến hành phân tích kiểu hình nhằm loại bỏ sai số.

Nghiên cứu đã phát hiện ra 176 yếu tố môi trường (hay còn gọi là yếu tố phơi nhiễm) ảnh hưởng đến cả nam và nữ, góp phần vào quá trình lão hóa và tử vong sớm. Những yếu tố này bao gồm tình trạng kinh tế xã hội, thói quen hút thuốc, số lượng xe trong gia đình, thời gian hoạt động thể chất, dân tộc, điều kiện sống với bạn đời, giấc ngủ, sức khỏe tinh thần và thể chất. Ngoài ra, những người có mẹ hút thuốc khi sinh sẽ có nguy cơ tử vong sớm cao hơn. Chiều cao và kích thước cơ thể khi lên 10 tuổi cũng có ảnh hưởng đến quá trình lão hóa.

Dù yếu tố môi trường có tác động lớn, bộ gene vẫn giữ một vai trò nhất định trong sự phát triển của các bệnh. Ví dụ, sa sút trí tuệ, thoái hóa điểm vàng, Alzheimer và một số bệnh ung thư có thể xuất phát từ tình trạng đa gene. Trong khi đó, các bệnh như viêm khớp dạng thấp, bệnh tim thiếu máu cục bộ và bệnh thận lại bị tác động mạnh mẽ hơn bởi exposome.

Một điểm nhấn của nghiên cứu là sự quan trọng của các ngân hàng dữ liệu sinh học. Những ngân hàng này có thể đóng vai trò then chốt trong việc làm rõ mối quan hệ giữa di truyền, môi trường và các vấn đề liên quan đến lão hóa, tử vong sớm.