Vi khuẩn đa kháng lan rộng: Mối đe dọa âm thầm trong các cơ sở y tế

Tình trạng vi khuẩn kháng thuốc và đa kháng thuốc tại Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng, đặt ra thách thức nghiêm trọng cho hệ thống y tế. Nếu không kiểm soát hiệu quả nhiễm khuẩn, nguy cơ lây lan chéo và tử vong sẽ tiếp tục gia tăng trong cộng đồng và bệnh viện.

Là bệnh viện đa khoa tuyến cuối khu vực phía Nam, Bệnh viện Chợ Rẫy liên tục tiếp nhận nhiều ca bệnh nặng, trong đó có không ít trường hợp nhiễm khuẩn do vi khuẩn kháng thuốc và đa kháng thuốc từ các cơ sở y tế tuyến dưới chuyển đến. Trung bình mỗi tháng, bệnh viện tiếp nhận khoảng 480 ca nhiễm khuẩn Gram âm đa kháng và 200 ca nhiễm khuẩn Gram dương kháng thuốc, chủ yếu xuất phát từ cộng đồng. Bên cạnh đó, nguy cơ nhiễm khuẩn nội viện cũng đang là một vấn đề đáng lo ngại, đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt.

Nhằm giảm thiểu tình trạng này, từ năm 2018, Chợ Rẫy đã triển khai nhiều biện pháp phòng ngừa chủ động như yêu cầu nhân viên tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vệ sinh tay, mang tạp dề khi chăm sóc bệnh nhân hồi sức. Từ năm 2022, bệnh viện tăng cường vệ sinh môi trường buồng bệnh và thiết bị y tế, đồng thời xây dựng quy trình vệ sinh bề mặt nhằm kiểm soát lây nhiễm chéo và nâng cao chất lượng môi trường điều trị.

Tuy nhiên, tình trạng quá tải bệnh nhân và hạn chế về cơ sở vật chất tại nhiều bệnh viện trên cả nước khiến việc thực hiện giãn cách giường bệnh hay bố trí nhân lực chăm sóc riêng cho bệnh nhân nhiễm khuẩn gặp nhiều khó khăn. Điều này làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm chéo, kéo theo tỷ lệ tử vong cao hơn, thời gian điều trị kéo dài và chi phí y tế tăng, đồng thời đẩy nhanh quá trình lây lan vi khuẩn kháng thuốc trong cộng đồng.

Trước tình hình này, việc kiểm soát nhiễm khuẩn được xác định là nhiệm vụ cấp thiết nhằm bảo đảm năng lực ứng phó của ngành y tế. Tại Hội nghị trực tuyến triển khai Kế hoạch hành động quốc gia về kiểm soát nhiễm khuẩn giai đoạn 2025–2030 do Bộ Y tế tổ chức ngày 10/4, Thứ trưởng Bộ Y tế GS.TS Trần Văn Thuấn nhấn mạnh: Kiểm soát nhiễm khuẩn là một trong những trụ cột bảo đảm an toàn người bệnh, nâng cao chất lượng điều trị và năng lực ứng phó với các dịch bệnh truyền nhiễm.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2022, cứ 100 bệnh nhân tại các cơ sở điều trị cấp tính thì có 7 người ở nước thu nhập cao và 15 người ở nước thu nhập thấp hoặc trung bình bị nhiễm khuẩn bệnh viện. Trung bình, cứ 10 ca nhiễm thì có 1 người tử vong. Mỗi năm, có khoảng 136 triệu ca nhiễm khuẩn bệnh viện do vi khuẩn kháng kháng sinh. Dự báo đến năm 2050, số ca tử vong do nhiễm khuẩn bệnh viện có thể lên đến 3,5 triệu ca/năm, gấp hơn 4 lần số ca tử vong do HIV/AIDS và các bệnh lây truyền qua đường tình dục cộng lại.

Ngành Y tế hiện đang đối mặt với nhiều khó khăn như chênh lệch nguồn lực giữa các tuyến điều trị, thiếu thốn cơ sở hạ tầng và vật tư y tế, cùng với ý thức tuân thủ quy trình phòng ngừa còn hạn chế ở một bộ phận nhân viên y tế và người bệnh. Đặc biệt, nguy cơ từ vi khuẩn đa kháng thuốc và dịch bệnh mới nổi ngày càng tăng cao.

Trước thực trạng đó, Bộ Y tế đã ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về kiểm soát nhiễm khuẩn giai đoạn 2025–2030 nhằm định hướng chiến lược và đồng bộ hóa các hoạt động kiểm soát nhiễm khuẩn trên toàn quốc, phù hợp với khuyến nghị của WHO và mục tiêu nâng cao chất lượng dịch vụ y tế. Kế hoạch này được kỳ vọng sẽ là kim chỉ nam để các cơ sở khám, chữa bệnh triển khai hiệu quả công tác phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn trong thời gian tới.