Xây dựng cơ chế đặc biệt cho dự án đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chủ trì cuộc họp ngày 26/2 tại Trụ sở Chính phủ, với sự tham gia của Bộ Giao thông vận tải, các bộ ngành và 9 tỉnh, thành phố. Cuộc họp tập trung vào việc lên kế hoạch triển khai Nghị quyết 187/2025/QH15 của Quốc hội, liên quan đến dự án xây dựng đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng.

Đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo chất lượng bằng phương pháp khoa học

Quốc hội khóa XV vừa thông qua dự án xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng với tổng vốn đầu tư hơn 203,2 nghìn tỷ đồng, tương đương 8,4 tỷ USD. Tuyến đường sắt này có chiều dài khoảng 390,9km tuyến chính và 27,9km tuyến nhánh, bắt đầu từ điểm nối ray biên giới tỉnh Lào Cai và kết thúc tại ga Lạch Huyện, Hải Phòng. Tuyến đường sẽ đi qua 9 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương bao gồm: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương và Hải Phòng.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã nêu rõ trong cuộc họp rằng, dự án xây dựng đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng cần được triển khai nhanh chóng để hoàn thành vào năm 2030 nhưng vẫn phải tuân thủ các nguyên tắc khoa học, đảm bảo tiến độ và chất lượng.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu: “Quá trình tổ chức triển khai đầu tư xây dựng tuyến đường sắt này sẽ là kinh nghiệm quý để thực hiện các dự án hạ tầng đường sắt quan trọng của đất nước như tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, các tuyến đường sắt đô thị của Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh…”.

Loạt công tác quan trọng

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Danh Huy báo cáo rằng, Kế hoạch triển khai Nghị quyết 187/2025/QH15 của Quốc hội tập trung vào việc xác định rõ các nhiệm vụ mà các bộ, ngành và địa phương cần thực hiện. Kế hoạch này sẽ là cơ sở để Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các cơ quan liên quan chỉ đạo và tổ chức thực hiện dự án, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, đúng tiến độ và chất lượng cũng như quản lý và sử dụng vốn một cách hiệu quả, minh bạch, đồng thời ngăn chặn tham nhũng, lãng phí và tiêu cực.

Kế hoạch triển khai dự án bao gồm ba mảng công việc chính: Một là, xây dựng và ban hành các quy định pháp luật để hướng dẫn thực hiện các cơ chế và chính sách đặc thù. Hai là, phân công trách nhiệm cho các bộ, ngành và địa phương với các mốc thời gian cụ thể (như lựa chọn đơn vị tư vấn lập báo cáo khả thi, đàm phán hiệp định khung, lập báo cáo khả thi, phê duyệt thiết kế, lựa chọn nhà thầu, giải phóng mặt bằng, và khởi công). Ba là, phát triển các khu vực đô thị, công nghiệp, dịch vụ và logistics gần các ga đường sắt.

Đến nay, Bộ Giao thông vận tải đã đề xuất xây dựng, trình cấp thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật nghị định, quyết định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quy định thiết kế kỹ thuật, chi phí tài chính; chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng; tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu; nghiên cứu, phát triển khoa học công nghệ đường sắt và chuyển giao công nghệ; danh mục hàng hóa công nghiệp đường sắt đặt hàng, giao nhiệm vụ…

Trong cuộc họp, đại diện các bộ, ngành đã đề xuất bổ sung một số nội dung quan trọng vào kế hoạch dự án bao gồm việc khai thác khoáng sản phục vụ xây dựng, các quy định về lập, thẩm định và phê duyệt dự án trong trường hợp có sự khác biệt so với quy hoạch hiện hành, việc phát triển và khai thác quỹ đất cũng như giá trị gia tăng từ đất đai xung quanh các nhà ga, xây dựng đề án tổng thể phát triển ngành công nghiệp đường sắt và làm chủ công nghệ cũng như việc đào tạo nguồn nhân lực cần thiết.

Các lãnh đạo địa phương bao gồm Hà Nội, Lào Cai, Yên Bái, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh và Hải Dương đã bày tỏ mong muốn được cung cấp thông tin chi tiết về hướng tuyến và ranh giới giải phóng mặt bằng của dự án. Họ cũng đề nghị làm rõ quy trình giải phóng mặt bằng và xây dựng khu tái định cư. Ngoài ra, họ đề xuất bổ sung các nhà ga và tuyến đường sắt kết nối với các khu vực kinh tế. Họ cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải điều chỉnh các chỉ tiêu quy hoạch và hạ tầng để phục vụ việc tái định cư và phát triển kinh tế xung quanh các nhà ga.