Dự án quốc gia nhằm đáp ứng tiến độ thi công. Ảnh D.K
Hàng loạt dự án hạ tầng giao thông trọng điểm tại khu vực Đông Nam Bộ như sân bay Long Thành, cao tốc Bến Lức – Long Thành, cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu, đường Vành đai 3 thành phố Hồ Chí Minh… đang đứng trước nguy cơ chậm tiến độ do thiếu hụt nghiêm trọng vật liệu xây dựng (VLXD).
Theo kế hoạch, các dự án này sẽ hoàn thành vào cuối năm nay và năm 2026. Tuy nhiên, vấn đề nguồn cung VLXD, đặc biệt là đá và cát đang trở thành “nút thắt” lớn, gây áp lực lên tiến độ thi công.
Trong buổi làm việc ngày 14/3 tại Đồng Nai, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, Đồng Nai là địa phương có khối lượng giải phóng mặt bằng lớn nhất cả nước, đồng thời yêu cầu tỉnh phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) để tháo gỡ vướng mắc về VLXD.
Trước đó, ngày 11/3, Ủy ban Nhân dân (UBND) tỉnh Đồng Nai đã làm việc với các chủ đầu tư mỏ đá được cấp phép khai thác theo Thông tư mới về khoáng sản nhóm IV. Tuy nhiên, việc cung ứng đá vẫn gặp nhiều khó khăn do vướng mắc về pháp lý đất đai, đầu tư và cấp phép.
Theo báo cáo của UBND tỉnh Đồng Nai, 12 mỏ đá trên địa bàn tỉnh đặt mục tiêu khai thác 22 triệu m³ trong năm nay. Nhưng dự kiến chỉ đạt 30-50% công suất do các trở ngại kể trên. Dù vậy, tỉnh vẫn cam kết phân bổ hơn 7,1 triệu m³ đá cho các dự án trọng điểm.
Tại thành phố Hồ Chí Minh, dự án đường Vành đai 3 cũng đang thiếu hụt hơn 4 triệu m³ cát và hàng triệu m³ đất, đá. Các dự án tại đây phụ thuộc vào nguồn cung từ các tỉnh lân cận. Nhưng việc huy động đang gặp nhiều trở ngại.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn cho biết, khu vực Đông Nam Bộ có tổng nhu cầu đá xây dựng gần 22 triệu m³. Nhưng hiện mới chỉ đáp ứng được 5 triệu m³. Việc huy động 17 triệu m³ còn lại đang tạo áp lực lớn cho các dự án.
Trước tình hình này, Chính phủ và các bộ, ngành đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt. Ngày 6/3, Bộ TN&MT thông báo áp dụng Thông tư giải quyết vướng mắc về khai thác khoáng sản nhóm IV. Ngày 9/3, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ TN&MT khảo sát thực tế, hướng dẫn các địa phương giải quyết vướng mắc. Ngày 10/3, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các tỉnh xử lý ngay vướng mắc về cấp phép, gia hạn, nâng công suất khai thác các mỏ.
Tại Đồng Nai, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành liên quan khẩn trương tháo gỡ khó khăn. Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh được yêu cầu đẩy nhanh tiến độ cấp, gia hạn giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Sở TN&MT có nhiệm vụ rà soát, xử lý vi phạm đảm bảo hoạt động khai thác đúng quy định. Các chủ mỏ cũng được yêu cầu hoàn thiện hồ sơ pháp lý về đất đai, đầu tư và chuyển nhượng dự án để trình cơ quan quản lý xem xét.
Bên cạnh các giải pháp trước mắt, các tỉnh miền Tây như Long An, Tiền Giang đang tìm phương án khai thác cát bồi từ lòng sông giảm phụ thuộc vào nguồn cung truyền thống. Một số doanh nghiệp cũng đầu tư công nghệ tái chế bê tông cũ.
Để đáp ứng nhu cầu VLXD lâu dài, các chuyên gia cho rằng cần thúc đẩy khai thác khoáng sản có trách nhiệm, bảo vệ môi trường và đầu tư vào VLXD thay thế như tro bay, xỉ lò cao, xi măng cốt liệu nhẹ, gạch không nung…
Với sự vào cuộc quyết liệt của Chính phủ và các địa phương, kỳ vọng “bài toán” VLXD tại Đông Nam Bộ sẽ sớm được giải quyết, đảm bảo tiến độ cho các dự án hạ tầng trọng điểm.
